De arrondissementen van rechtbank Den Haag spreken recht in eerste aanleg. Dit betekent dat er voor het eerst een juridisch oordeel over een zaak wordt gedaan. 

Als de veroordeelde of het Openbaar Ministerie het niet eens is met het oordeel, kan een procespartij in hoger beroep gaan bij gerechtshof Den Haag.

Rechtbank Den Haag behandelt zaken in de volgende rechtsgebieden:

• Bestuursrecht: belasting- en vreemdelingenrecht (conflicten tussen overheid en personen of bedrijven)
  
• Civiel recht: insolventierecht (schulden en faillissement)
  
• Civiel recht: personen- en familierecht
• Strafrecht
  

Als enige rechtbank in Nederland behandelt Den Haag een aantal andere bijzondere zaken. 

• Familiezaken, zoals buitenlandse akten van geboorte, huwelijk, registratie partnerschap, overlijden en vaststelling van overlijden van vermisten. 
• Sommige internationale burgerlijke zaken waarin geen andere Nederlandse rechter bevoegd is. 
• De overlevering van verdachten aan de bijzondere VN-tribunalen en het Internationaal Strafhof. 
• Militaire ambtenarenzaken. 
• Octrooizaken. 
• Zaken over het Gemeenschapsmerk.
• Kwekersrecht. 
• Gemeenschapsmodelrecht. 
• Vreemdelingenzaken. Ook alle andere rechtbanken behandelen vreemdelingenzaken, maar doen dit formeel als nevenzittingsplaats van de rechtbank Den Haag. 
• Zaken over misdrijven in de Wet internationale misdrijven. Dit hangt af van de bevoegdheid van de rechter. Of een rechter bevoegd is, staat beschreven Wet militaire strafrechtspraak.

Civiele zaken tegen de Staat worden vaak door de rechtbank Den Haag behandeld. Dat is niet omdat alleen rechtbank Den Haag bevoegd is om dat te doen, maar omdat de Staat gevestigd is in het arrondissement Den Haag.