Ze zijn gebeld door De Pitstop. Op donderdag had Dirk niet betaald, en hetzelfde dreigde nu weer te gebeuren. Hij maakt 'een beroep of een gewoonte van het kopen van goederen met het oogmerk om zonder volledige betaling zich of een ander de beschikking over die goederen te verzekeren', aldus het Wetboek van Strafrecht. Zo iemand wordt een flessentrekker genoemd. Je hebt ze in restaurants en tankstations. Het woord flessentrekker schijnt uit Vlaanderen te komen, waar de gewoonte bestond om het laatste beetje bier van het vat in flessen te doen, en met suiker en gerst weer drinkbaar te maken. Een eetpiraat wordt in Vlaanderen trouwens een tafelschuimer genoemd. 

Hoe dan ook: Dirk moet mee naar het politiebureau. 'En daar ben ik nog steeds boos over', zegt hij in de Waalzaal van de Arnhemse rechtbank. 'Ze hebben me veel te hard aangepakt. Ze trokken bijna mijn arm uit de kom.' Op het bureau in Apeldoorn wordt Dirk ondervraagd over eerdere onbetaalde restaurantbezoekjes in de Veluwezoom en verdwijnt hij een nacht in de cel. Vandaag zit Dirk voor politierechter Van Groeningen. 'Klopt er iets van die beschuldigingen?', vraagt de rechter. 'Ja, dat klopt', antwoordt Dirk. Niet betaald bij De Daltons in Voorthuizen, niet bij Café de Bosrand in Putten, niet bij De Rotterdammer in Stroe, twee keer niet bij De Pitstop in Barneveld en ook niet bij de Tweede Steeg in Amersfoort. De rechter: 'Waarom deed u dat?' Dirk: 'Het ging de afgelopen zomer niet zo goed met me. Ik was het even kwijt. Ik was psychotisch. Ik ben ook opgenomen geweest in de Medisch Psychiatrische Unit in Apeldoorn en later in Warnsveld. Ik was van mijn vriendin af; gelukkig zijn we nu weer bij elkaar.' 

Als Dirk zin had in een hapje en een drankje, dan vertrok hij zonder bankpasje naar de etablissementen die hij zo goed kende. 'Ik overnachtte in Barneveld bij m'n moeder en m'n zussen. M'n pasje lag in Apeldoorn.' 'Wist u dat geen geld had toen u bij De Daltons ging eten?', vraagt de politierechter. Dirk: 'Dat weet ik niet meer. Ik was van plan om terug te gaan. Ik wilde uitleggen hoe het zat. Ik had daar regelmatig gegeten toen het nog goed met me ging. Ik hoopte dat ik later kon afrekenen, maar ze waren niet zo makkelijk.' Bij De Bosrand bemoeide Dirk zich volgens de eigenaresse met andere gasten en wilde hij betalen met een creditcard. Dirk: 'Maar dat kon daar niet. En toen riep ze dat ik daar nooit meer mocht komen. Je hoopt op wat begrip van mensen, maar dat begrip was er niet.' Goed nieuws voor de benadeelde horecaondernemers: Dirk en zijn vriendin willen deze zomer alle uitstaande rekeningen betalen. 

Dirk heeft straks namelijk weer werk en zijn zorgmachtiging is niet verlengd (een zorgmachtiging is een volmacht van de rechter waarmee verplichte zorg toegepast kan worden). Hij gebruikt ook geen harddrugs meer. 'Alleen in het weekeinde een jointje.' Toch is officier van justitie Mosterd er niet gerust op dat Dirk uit de gevarenzone blijft. 'U zegt dat u verslavingsgevoelig bent. U wil een jointje blijven roken en ook wat drinken. De verleiding is dan misschien groot om de draad weer op te pakken en dat u in een psychose terechtkomt.' Nee hoor, zegt Dirk. 'Ik ben er klaar mee.' Officier Mosterd vindt Dirk schuldig aan flessentrekkerij, maar de grote vraag is: moet hij daarvoor ook bestraft worden? 'Mijnheer was psychotisch, maar het is niet zo dat hij niet wist wat er gebeurde. Hij kan zich de keren dat hij niet betaalde ook herinneren. Mijnheer wist dat hij niet kon betalen. Er was dus geen sprake van volledige ontoerekeningsvatbaarheid. Ik denk wel dat mijnheer verminderd toerekeningsvatbaar was.' 

Ook omdat Dirk op de dag van zijn tweede bezoek aan De Pitstop verderop in Barneveld bij de Zeeman een pakje schoonmaakdoekjes gestolen zou hebben, vindt officier van justitie Mosterd dat Dirk een voorwaardelijke werkstraf van dertig uur verdient. Helemaal niet, reageert Dirks advocaat Peters verontwaardigd. Dirk was op zijn ronde langs de restaurants in de Veluwezoom niet een beetje, maar volledig van het pad. 'Mijn cliënt was de hele periode psychotisch. Er kan niet bewezen worden dat hij het oogmerk had om de boel te flessen. Hij deed alles impulsief en was compleet verward. Mijn cliënt heeft geen strafblad en is 51. Als hij de boel had willen flessen, dan had hij dat al veel eerder in zijn leven gedaan. Ik heb het OM informatie gestuurd over de zorgmachtiging en de psychose waarin mijn cliënt verkeerde, en gevraagd of het niet beter was om deze zaak in te trekken. Je kunt dit ook niet-strafrechtelijk afdoen. De officier van justitie die ik daarover sprak, vertelde me dat het OM een afspraak had met de rechtbank dat een zaak niet wordt ingetrokken als er een zittingsdatum is bepaald. Maar ik hoefde niet bang te zijn. Het OM zou geen strafmaatregel eisen. En wat gebeurt er vandaag? Er wordt wél een straf geëist.' 

‘Staat daar iets over papier? Was het een harde toezegging?’, vraagt de Gelderse politierechter. ‘Het is honderd procent zeker zo gezegd’, antwoordt advocaat Peters. Hij was het in ieder geval niet, reageert officier van justitie Mosterd. ‘Ik weet van geen gesprek. Het is wel vervelend om te horen dat er vanuit het OM kennelijk op twee manieren wordt gecommuniceerd. Of dat zo is, weet ik niet. Zoals de zaken er nu voorstaan, pas ik mijn strafeis niet aan. Daar heb ik goed over nagedacht.’

Dirk is geen flessentrekker en iedere straf zou zinloos zijn, besluit Dirks raadsman. De rechter zou Dirk moeten ontslaan van alle rechtsvervolging, of desnoods artikel 9a kunnen toepassen: schuldig, maar geen straf. Politierechter Van Groeningen heeft daar geen oren naar. Dirk heeft zich wel schuldig gemaakt aan flessentrekkerij, overigens niet bij De Daltons in Voorthuizen, ‘want ik kan niet uitsluiten dat u toen nog dacht dat u daadwerkelijk kon betalen. Maar het gebeurt daarna steeds weer. U had de bedoeling om te eten zonder te betalen. U had een mindere periode in uw leven, zegt u zelf. Maar was u volledig ontoerekeningsvatbaar? Dat haal ik er niet uit. U was niet zover heen dat u niet wist wat u deed.’

De rechter vindt een voorwaardelijke werkstraf van twintig uur op z'n plaats. Minder dan de officier eist omdat hij Dirk vrijspreekt van flessentrekkerij bij De Daltons. Én omdat hij niet bewezen vindt dat Dirk bij de Zeeman echt dat pakje schoonmaakdoekjes wilde pikken. De politierechter besluit: 'Uw raadsman zegt dat een voorwaardelijke stok achter de deur zinloos is. Dat vind ik niet. U moet er zelf ook wat aan doen om te voorkomen dat het misgaat. U blijft drinken en u blijft blowen. U slikt ook geen medicijnen meer. Het is belangrijk dat u een prikkel krijgt om te voorkomen dat u weer in een psychose terechtkomt.'

* Dit is niet zijn echte naam.

Lees hier meer Op de rol-verhalen.