De rechter kan een jeugdstraf opleggen aan jongeren die 18 tot 23 jaar waren op het moment dat zij een strafbaar feit pleegden. De rechter kijkt voor zijn beslissing naar deze factoren:

• de persoonlijkheid van de verdachte
• de (bijzondere) omstandigheden van het strafbare feit
  

Voorbeeld
Je zou kunnen denken aan een verdachte die net 18 (en nog in ontwikkeling) was op het moment van het feit. Voor deze verdachte kunnen een opvoedkundige aanpak en jeugdhulp nog heel geschikt zijn om de ontwikkeling op een positieve manier te beïnvloeden. Als dat zo is, zal het jeugdstrafrecht passender zijn.

De rechter kan het volwassenenstrafrecht toepassen bij jongeren die 16 tot 18 jaar waren op het moment dat zij een strafbaar feit pleegden. De rechter kijkt voor zijn beslissing naar deze factoren:

• de ernst van het strafbare feit
• de persoonlijkheid van verdachte
• de omstandigheden van het strafbare feit

De rechter past alleen in zeer uitzonderlijke gevallen het volwassenenstrafrecht toe op verdachten die minderjarig waren tijdens het feit. Dat is omdat opvoedkundige beïnvloeding en positieve bijsturing bij deze verdachten in de meeste gevallen mogelijk zijn.

Voorbeeld
Je kunt denken aan een verdachte die 17 was tijdens een heel ernstig feit en die al veel vaker met justitie in aanraking is gekomen. Bij deze verdachte kan eerder al veel jeugdhulp ingezet zijn, zonder dat dat het gewenste resultaat had. Als dat zo is en het niet te verwachten is dat jeugdhulp nog iets gaat opleveren, dan kan een volwassenenstraf- of maatregel soms passend zijn.

Rol van de officier van justitie

De officier van justitie kan op de zitting een straf of maatregel vragen met toepassing van het jeugdstrafrecht (voor verdachten tot 23 jaar) of het volwassenenstrafrecht (voor verdachten vanaf 16 jaar).

Voor verdachten van 18 tot 23 jaar geldt dat de officier van justitie zo vroeg mogelijk in het strafproces kijkt of er aanleiding is om verder onderzoek en advies te vragen over de toepassing van het jeugdstrafrecht. De officier van justitie:

• vraagt hiervoor advies aan de reclassering (die vervolgens advies kan inwinnen bij de Raad voor de Kinderbescherming), en
• kan advies vragen aan het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) over de persoonlijkheid van verdachte en het wel of niet toepassen van het jeugdstrafrecht

Wanneer de officier van justitie van mening is dat het jeugdstrafrecht toegepast moet worden, laat hij dit weten aan de verdachte. In dat geval kan de verdachte tijdens zijn voorarrest worden geplaatst in een justitiële jeugdinrichting (JJI) in plaats van in een huis van bewaring. De officier van justitie kan op elk moment in het proces van mening veranderen.

De rechter beslist
Het is uiteindelijk aan de rechter om te beslissen over het wel of niet toepassen van het jeugdstrafrecht of het volwassenenstrafrecht. Dit beslist hij bij de strafoplegging in zijn einduitspraak.