De hoofdregel is dat de regels van het jeugdstrafrecht van toepassing zijn wanneer uw kind wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit toen hij/zij tussen de 12 en 18 jaar oud was.

Politie en OM

Als uw kind verdacht wordt van een strafbaar feit, heeft uw kind eerst met de politie en het OM te maken. Zij doen onderzoek naar het gepleegde feit en naar uw kind als verdachte. Over wat u kunt verwachten in die fase leest u meer in de brochure ‘Als uw kind in aanraking komt met de politie (kinderbescherming.nl)’ van de Raad voor de Kinderbescherming (kinderbescherming.nl). Meer informatie over uw rechten als ouder vindt u ook op de website van het OM (om.nl).

Opsporingsonderzoek en vooronderzoek

De officier van justitie heeft de leiding over het opsporingsonderzoek. Dit opsporingsonderzoek maakt deel uit van het vooronderzoek. In het vooronderzoek is soms ook een rol weggelegd voor de rechter-commissaris. Deze bijzondere rechter bewaakt de voortgang van het vooronderzoek en houdt in de gaten of het onderzoek volledig en evenwichtig is. De rechter-commissaris kan zelf of op verzoek van de officier van justitie of de advocaat van uw kind onderzoek doen.

Voorlopige hechtenis

Er is altijd een kinderrechter betrokken bij de beslissing over voorlopige hechtenis van een minderjarige die volgens het jeugdstrafrecht wordt berecht. In tegenstelling tot bij volwassenen kijkt de rechter altijd of de voorlopige hechtenis onder bepaalde voorwaarden kan worden geschorst. Ook kan de rechter kiezen voor een minder ingrijpende vorm van voorlopige hechtenis, zoals elektronisch toezicht of nachtdetentie. Een jongere wordt zo min mogelijk in voorlopige hechtenis vastgezet en het streven is om deze zo kort mogelijk te laten duren. Meer informatie staat in de nota 'Aandachtspunten en aanbevelingen voorlopige hechtenis in jeugdstrafzaken' (pdf, 323,4 KB).
Schorsing voorlopige hechtenis

Op deze pagina staat de procedure bij de rechtbank beschreven vanaf het moment dat uw kind een dagvaarding heeft ontvangen.

De officier van justitie beslist (meestal voorgelicht door de Raad voor de Kinderbescherming) of en wanneer de zaak van uw kind voor de rechter komt. Als dat het geval is, ontvangt uw kind van het OM een dagvaarding. Uw kind ontvangt deze op het adres waar hij/zij staat ingeschreven of verblijft (bijvoorbeeld thuis, op het politiebureau of in de jeugdinrichting). Dit heet de betekening van de dagvaarding.

Inhoud dagvaarding

Strafbaar feit

In de dagvaarding wordt in juridische bewoordingen beschreven voor welk strafbaar feit de officier van justitie uw kind vervolgt.

Zitting

In de dagvaarding staat ook waar en wanneer de zaak van uw kind door de rechter op een zitting wordt behandeld. Degene die de dagvaarding in ontvangst neemt, tekent daarvoor. Dit kan uw kind zijn, maar ook u als ouder of een andere huisgenoot.

Getuigen en slachtoffer

De getuigen waarvan al bekend is dat die worden opgeroepen, worden genoemd in de dagvaarding. Ook wordt vermeld of er al een slachtoffer is die een vordering tot schadevergoeding heeft ingediend.

Rechten

Op de achterkant van de dagvaarding staat informatie over de rechten waarvan uw kind gebruik kan maken.

Oproep voor ouders

Ook u als ouder krijgt een oproep om te verschijnen. U kunt als ouders in principe de hele behandeling van de zaak bijwonen. De rechter zal u tijdens de zitting vragen naar de persoonlijke omstandigheden van uw kind.

Verplicht verschijnen

Als u het gezag over uw kind heeft, bent u verplicht om te verschijnen op de zitting. Wanneer u niet verschijnt, kan de rechter uw medebrenging gelasten. U wordt dan op de dag van de volgende zitting door de politie opgehaald.

Schadevergoeding

Als uw kind jonger was dan 14 jaar ten tijde van het feit en u het gezag over uw kind heeft, wordt een eventuele vordering tot schadevergoeding geacht te zijn ingediend tegen u. U bent in dat geval partij in de zaak.

Rechten

Als ouder krijgt u alle oproepingen, kennisgevingen, aanzeggingen of andere schriftelijke mededelingen die uw kind ook krijgt. Dit geldt alleen niet voor kantonzaken. Ook mag u aanwezig zijn bij eventuele verhoren van uw kind door de rechter-commissaris of de raadkamer.

Welke rechter?

In de dagvaarding staat welk soort rechter de zaak van uw kind behandelt. Dit kan een kantonrechter, een kinderrechter of een meervoudige kamer zijn.

Kantonrechter

De kantonrechter behandelt overtredingen, waaronder overtredingen van de Leerplichtwet.

Kinderrechter

De kinderrechter behandelt misdrijven (soms in combinatie met overtredingen) die niet heel ingewikkeld zijn en waarvoor de officier van justitie van plan is niet meer dan één jaar jeugddetentie te eisen.

Meervoudige kamer

Complexere zaken en zaken waarvoor de officier van justitie een hogere straf wil eisen zaken worden behandeld door 3 rechters. We noemen dit de meervoudige kamer. Minstens 1 van de rechters van de meervoudige kamer is een kinderrechter.

Advocaat

Wanneer uw kind wordt verdacht van een misdrijf, krijgt hij of zij een advocaat toegevoegd. Dit betekent dat uw kind hier niets voor hoeft te betalen. De advocaat van uw kind heeft allerlei rechten, zoals inzage in het dossier van uw kind. Als uw kind jonger is dan 16 jaar heeft zijn/haar advocaat alle bevoegdheden die uw kind zelf ook heeft, zoals het instellen, intrekken of afstand doen van hoger beroep.

Inzage in het dossier

Als verdachte heeft uw kind zelf ook recht op inzage in zijn/haar dossier. Uw kind kan het dossier inzien bij de griffie van de rechtbank. Uw kind mag ook kopieën maken of kan deze opgestuurd krijgen.

Bezwaar maken

Bezwaarschrift indienen

Als uw kind ervan overtuigd is dat hij/zij ten onrechte is gedagvaard, kan hij/zij (via de advocaat) binnen 8 dagen nadat de dagvaarding aan hem/haar is betekend, bezwaar maken. In het bezwaarschrift moet staan:

• naam en adres van uw kind
• parketnummer
• waarom uw kind het niet eens is met de dagvaarding
• wat de beslissing volgens uw kind moet zijn

Overzicht rechtbanken

Beslissing op bezwaarschrift

De rechtbank beoordeelt het bezwaar achter gesloten deuren. De beslissing wordt ook niet in het openbaar uitgesproken. De beschikking met de beslissing wordt zo snel mogelijk naar de partijen verstuurd.

Gegrond/ongegrond

Als de rechter het bezwaar gegrond acht, wordt uw kind geheel of gedeeltelijk ‘buiten vervolging gesteld’. Dit betekent dat de strafzaak dan niet verder wordt behandeld. Als de rechter het niet eens is met de bezwaren, wordt de zaak door de rechter op de in de dagvaarding vermelde plaats en tijd behandeld.

Uitstel zitting aanvragen

Als uw kind niet aanwezig kan zijn op de zitting, kan hij/zij (via zijn/haar advocaat) om uitstel vragen bij de griffie van de rechtbank. Uw kind moet hier wel een goede reden voor hebben, bijvoorbeeld ziekte. Uw kind moet het uitstel zo snel mogelijk aanvragen.
Adressen rechtbanken

Protocol

De rechtbanken en gerechtshoven hebben met elkaar een aanhoudingenprotocol ontwikkeld. Daarin wordt beschreven waarmee de rechter rekening houdt als uw kind een verzoek om uitstel van de zitting doet.
Zie ook het landelijke aanhoudingenprotocol op pagina Landelijke regelingen strafrecht

Wel/geen uitstel

De rechter beslist in principe pas tijdens de zitting zelf over het uitstel. Soms beslist hij hier al eerder over. Uw kind of zijn/haar advocaat ontvangt in dat geval bericht. Uw kind kan ook zelf informeren bij de griffie van de rechtbank. De rechter is niet verplicht om de zitting uit te stellen. Hij kan de zaak ook behandelen zonder dat uw kind er is.

Bij een strafprocedure is er altijd een zitting.

Voor aanvang van de zitting

Op de dag van de zitting meldt u zich (met uw kind) bij de (centrale) balie van de rechtbank. Een medewerker vertelt u waar u op de gang kunt wachten tot de zaak begint. Als de zaak van uw kind aan de beurt is, roept de bode de naam van uw kind en de zaak. Uw kind, u als ouder en de andere betrokkenen gaan naar binnen en nemen plaats.
Wanneer uw kind nog in voorarrest zit, wordt uw kind via een andere weg binnengebracht.

Pro-formazitting

De eerste zitting in grotere zaken kan een pro-formazitting zijn. Dat is een zitting waarin de zaak nog niet inhoudelijk behandeld wordt, bijvoorbeeld omdat het onderzoek naar de persoonlijke omstandigheden nog niet afgerond is of het politieonderzoek nog niet klaar is.

90 dagen

Als uw kind in voorlopige hechtenis zit, wordt telkens binnen een termijn van maximaal 90 dagen opnieuw de stand van zaken besproken en bekeken of uw kind moet blijven vastzitten. De rechter kan de voorlopige hechtenis in bepaalde omstandigheden beëindigen of schorsen. De advocaat van uw kind kan een verzoek tot schorsing van de voorlopige hechtenis indienen.

Zitting bijwonen

Niet openbaar

De zitting vindt in principe achter gesloten deuren plaats. Dat betekent dat uw kind geen vrienden of familieleden mee kan nemen, met uitzondering van u als ouders. De rechter kan wel bijzondere toegang verlenen aan bijvoorbeeld de pers of personen die in het kader van onderzoek of studie de zitting willen bijwonen.

Uitzondering

De rechter kan besluiten om de hele zitting in het openbaar te houden, bijvoorbeeld wanneer uw kind het strafbare feit heeft gepleegd met een groep meerderjarigen of wanneer het maatschappelijk belang heel groot is.

Aanwezigen zitting

Uw kind is verplicht om naar de zitting te komen. Komt uw kind niet, dan kan de rechter een bevel tot medebrenging gelasten om uw kind alsnog te laten verschijnen. Als uw kind inmiddels 18 jaar geworden is, geldt deze verschijningsverplichting niet meer.

Ouders

U als ouder (met het gezag) zult opgeroepen worden om te verschijnen op de zitting. Ook u bent verplicht om te verschijnen op de zitting. Wanneer u niet verschijnt, kan de rechter uw medebrenging gelasten.

Vragen van de rechter

Aan u zal gevraagd worden te vertellen over de persoonlijke omstandigheden van uw kind, zoals hoe het thuis en op school gaat. Ook kan de rechter aan u vragen hoe uw gezin staat tegenover mogelijk aan uw kind op te leggen bijzondere voorwaarden die ook het gezin raken, zoals een bepaalde behandeling of een enkelband.

Buiten de zaal

De rechter kan u als ouder (wanneer daar aanleiding voor is) verzoeken om bij de bespreking van de persoonlijke omstandigheden buiten de zittingszaal plaats te nemen.

Verstek

Als uw kind niet verschijnt en een bevel tot medebrenging zonder resultaat is gebleven of naar verwachting geen resultaat zal opleveren, kan de rechter de zaak buiten aanwezigheid van uw kind behandelen.

Jeugdreclassering en de Raad voor de Kinderbescherming

Voorafgaand aan de zitting adviseren de Raad voor de Kinderbescherming (kinderbescherming.nl) en/of de jeugdreclassering (jeugdreclassering.nl) (en soms daarnaast ook een psycholoog en/of een psychiater) de rechter over de persoonlijkheid en levensomstandigheden van uw kind. In deze rapporten wordt ook een strafadvies aan de rechter gegeven. De rapporteurs of hun collega’s kunnen door de rechter op de zitting als deskundigen worden gehoord.

Deskundigen

De rechter-commissaris kan andere deskundigen al voor de zitting horen. De deskundigen van de Raad voor de Kinderbescherming en de jeugdreclassering zijn vaak op de zitting aanwezig, zodat ze daar vragen van de rechter over uw kind kunnen beantwoorden. In bepaalde gevallen kunnen ook zelf meegebrachte deskundigen gehoord worden.
Meer over getuigen of deskundigen

Getuigen

Eventuele getuigen staan in de dagvaarding genoemd. Vaak worden getuigen al voor de zitting door de rechter-commissaris gehoord. Ze hoeven dan niet op de zitting te getuigen. De namen van getuigen die wel op de zitting aanwezig zijn, worden aan het begin van de zitting genoemd.
In bepaalde gevallen kunnen ook meegebrachte getuigen gehoord worden.

Tolk

Als uw kind niet goed Nederlands spreekt of begrijpt of als uw kind doof of slechthorend is, kan er door de officier van justitie of de rechter een (doven)tolk geregeld worden die uw kind kosteloos bijstaat. Uw kind of de advocaat moet dit bij voorkeur ruim voor de zittingsdatum aangeven. Ook als u zelf niet goed Nederlands spreekt of begrijpt of doof of slechthorend bent, kan er een (doven)tolk aangevraagd worden.

Slachtoffer en benadeelde partij

Als het slachtoffer heeft aangegeven daar prijs op te stellen, wordt hij/zij geïnformeerd over de zittingsdatum. Ook mag het slachtoffer de zitting bijwonen. De rechter kan het slachtoffer (wanneer daar aanleiding voor is) verzoeken om bij de bespreking van de persoonlijke omstandigheden van uw kind buiten de zittingszaal plaats te nemen.

Schadevergoeding

Als een slachtoffer schade heeft geleden kan hij/zij een schadevergoeding vragen. Op de zitting kan het slachtoffer dat verzoek toelichten. Mogelijk beslist de rechter dat uw kind of u die schadevergoeding (deels) moet betalen. Als uw kind jonger dan 14 jaar is, kunt u namelijk als ouder (met het gezag) ook aansprakelijk worden gesteld voor de schade die uw kind heeft veroorzaakt met het plegen van het strafbare feit.

Spreekrecht

In zeden- en geweldszaken hebben slachtoffers (of de nabestaanden) de bevoegdheid om gebruik te maken van het spreekrecht. Ze kunnen op de zitting bijvoorbeeld toelichten welke gevolgen het strafbaar feit voor hen heeft gehad. Soms heeft een slachtoffer in plaats daarvan een schriftelijke slachtofferverklaring opgemaakt. Deze wordt tijdens de zitting voorgelezen. Soms kunnen ook anderen, zoals ouders van een slachtoffer, het spreekrecht uitoefenen.
Meer informatie voor slachtoffer

Inhoudelijke behandeling

Nadat de rechter heeft vastgesteld dat alle vormen in het vooronderzoek goed zijn nageleefd en hij de zaak mag behandelen, zal hij 4 vragen moeten beantwoorden:

Is het ‘wettig en overtuigend’ bewezen dat uw kind het feit gepleegd heeft?

Deze vraag beantwoordt de rechter aan de hand van: 

• wettige bewijsmiddelen
  zoals de aangifte, de verklaring van uw kind, getuigenverklaringen, deskundigenverklaringen en beeldmateriaal dat de rechter zelf heeft gezien
• zijn eigen overtuiging
  de rechter moet op grond van de bewijsmiddelen ervan overtuigd zijn dat uw kind het feit begaan heeft. Is de rechter hiervan niet overtuigd, dan wordt uw kind vrijgesproken.

Is het feit strafbaar?

Als het feit bewezen is, zal het hof moeten nagaan of het ook strafbaar is. Alle strafbare feiten zijn omschreven in de wet. Alleen als de hele omschrijving van het strafbare feit in de aanklacht (tenlastelegging) van de officier van justitie is overgenomen, is er sprake van een strafbaar feit. In bijzondere omstandigheden kan het begrijpelijk zijn dat uw kind zich niet strikt aan de wet heeft gehouden, bijvoorbeeld als sprake was van noodweer. Het feit is dan niet strafbaar.

Is uw kind strafbaar?

Uw kind is geen strafbare dader als het plegen van de daad hem/haar niet is aan te rekenen. Misschien kon uw kind er niets aan doen dat hij/zij gehandeld heeft zoals hij/zij handelde. In bijzondere omstandigheden kan het begrijpelijk zijn dat uw kind zich niet strikt aan de wet heeft gehouden, bijvoorbeeld omdat uw kind ontoerekeningsvatbaar was. De schuld van uw kind ontbreekt dan.

Welke straf krijgt uw kind opgelegd?

Als de rechter heeft vastgesteld dat uw kind het strafbare feit heeft begaan en daarvoor strafbaar is, zal hij/zij bepalen of uw kind een straf en/of maatregel krijgt opgelegd.

Waar kijkt de rechter naar?

De rechter zal bij het bepalen van de straf of maatregel rekening houden met de ernst van het feit, de omstandigheden waaronder het is begaan en de persoonlijkheid van uw kind. Daarnaast houdt de rechter rekening met het strafblad van uw kind, de rapporten van de Raad voor de Kinderbescherming en jeugdreclassering en met hetgeen op de zitting door deskundigen naar voren is gebracht.

Verloop zitting

De inhoudelijke behandeling verloopt als volgt:

1. De bode roept de naam van uw kind en de zaak, iedereen neemt plaats in de zittingszaal. 
2. De rechter controleert de persoonsgegevens en geeft een korte uitleg aan uw kind over zijn/haar rechten tijdens de zitting, zoals het recht om niet te antwoorden op vragen die worden gesteld.
3. De officier van justitie leest de tenlastelegging voor. Hierin staat waarvan uw kind wordt verdacht.
4. Onderzoek door de rechter (vragen aan uw kind als verdachte, horen van getuigen/deskundigen en behandelen van de stukken).
5. Behandeling van een eventuele vordering voor een schadevergoeding van een benadeelde partij (slachtoffer). De benadeelde mag ook een mondelinge toelichting geven.
6. In sommige gevallen mag een slachtoffer spreekrecht uitoefenen. Het slachtoffer mag dan aan de rechter – los van een verzoek tot schadevergoeding – toelichten welke gevolgen het strafbare feit voor hem/haar heeft gehad.
7. Behandeling van persoonlijke omstandigheden van uw kind als verdachte. U als ouder komt hierbij ook aan het woord.
8. De officier van justitie geeft zijn standpunt over de zaak (requisitoir) en zegt welke straf hij eist.
9. Daarna houdt de advocaat of uw kind zelf een pleidooi. Dit is de verdediging van uw kind.
10. De officier van justitie mag ingaan op het pleidooi.
11. Uw kind of zijn/haar advocaat mag reageren op wat de officier heeft gezegd. Uw kind mag als verdachte zelf geen vragen stellen aan de officier van justitie. Wel mag hij/zij het aangeven als iets niet duidelijk is.
12. Als verdachte krijgt uw kind het laatste woord.
13. Na het laatste woord sluit de rechter het onderzoek af. De rechter geeft aan wanneer de uitspraak zal worden gedaan.
    

De uitspraak is openbaar.

Mondeling

De kantonrechter en de kinderrechter doen vaak direct mondeling uitspraak. Als zij niet direct uitspraak doen, zetten zij hun beslissing op papier en doen zij uiterlijk na 2 weken uitspraak.

Schriftelijk

Bij grotere misdrijven zijn er meestal meerdere rechters (de meervoudige kamer). Die moeten dan eerst met elkaar overleggen. Ze zullen hun beslissing op papier zetten en uiterlijk na 2 weken de uitspraak doen.

Mogelijke uitspraken

De kantonrechter, kinderrechter of de meervoudige kamer kan uw kind onder meer:

• vrijspreken
• een straf of maatregel opleggen, zoals een (al dan niet voorwaardelijke) taakstraf (een werkstraf of een leerstraf), een jeugddetentie, een geldboete, een (voorwaardelijke) maatregel van plaatsing in een inrichting voor jeugdigen (een soort jeugd-tbs), een gedragsbeïnvloedende maatregel of een schadevergoedingsmaatregel
• ontslaan van alle rechtsvervolging

Ontslaan van alle rechtsvervolging

Dit betekent dat uw kind niet veroordeeld kan worden, hoewel het feit wel bewezen is. Uw kind was bijvoorbeeld ontoerekeningsvatbaar of er is een andere bijzondere omstandigheid waardoor uw kind niet strafbaar is voor wat hij/zij heeft gedaan.

Niet eens met uitspraak rechter?

Als uw kind het niet eens is met de beslissing van de rechter, kan hij/zij in veel gevallen in hoger beroep gaan bij het gerechtshof.

Is uw kind het niet eens met de beslissing van de rechtbank? In veel gevallen kan hij/zij (via zijn/haar advocaat) hiertegen hoger beroep instellen bij het gerechtshof. De officier van justitie kan ook in hoger beroep gaan.

Het hoger beroep moet in principe binnen 2 weken nadat de uitspraak is gedaan, worden ingediend bij de griffie van de rechtbank. Wordt het hoger beroep te laat ingesteld, dan kan het zijn dat het gerechtshof de zaak in hoger beroep niet in behandeling neemt.

Grievenformulier

Als uw kind in hoger beroep gaat, is het van belang dat hij/zij aangeeft wat daarvan de reden is. Uw kind of de advocaat kan de reden van het hoger beroep toelichten op het zogenaamde grievenformulier (pdf, 628,6 KB).
Hoger beroep strafzaak