Beslist de officier van justitie om uw zaak voor de strafrechter te brengen? Dan ontvangt u van hem een dagvaarding op het adres waar u staat ingeschreven of verblijft (bijvoorbeeld thuis, op het politiebureau of in het huis van bewaring).

Inhoud dagvaarding

Op iedere dagvaarding staat een parketnummer en/of zaaknummer genoemd. Noem dit nummer bij elk contact met de rechtbank. 

Strafbaar feit en zitting 

In de dagvaarding staat in juridische woorden voor welk strafbaar feit de officier van justitie u vervolgt. In de dagvaarding staat ook waar en wanneer de rechter uw zaak op een zitting behandelt.

Getuigen, deskundigen, slachtoffers

In de dagvaarding staan de getuigen en deskundigen genoemd, waarvan al bekend is dat de rechter hen wil ondervragen (horen) tijdens de zitting. Ook leest u in de dagvaarding of er al een slachtoffer is die een vordering tot schadevergoeding heeft ingediend. Als dit niet op de dagvaarding staat, dan kan er nog wel een vordering volgen. Want een slachtoffer mag zelfs nog op de zittingsdag een schadevergoeding vragen.

Uw rechten

Op de achterkant van de dagvaarding staat informatie over de rechten waarvan u kunt gebruikmaken, zoals het recht op rechtsbijstand (rechtsbijstand.nl). 

• Meer informatie over de dagvaarding (om.nl)



Welke rechter?


In de dagvaarding staat ook welk soort rechter uw zaak behandelt. Op de pagina soorten strafrechters, leest u meer over de soorten strafrechters.


Inzage in uw dossier

Als verdachte heeft u in principe recht op het lezen (inzien) van de procesdocumenten in uw dossier. Bijvoorbeeld documenten van de politie en het Openbaar Ministerie, met verslagen van verhoren van getuigen of uzelf.

Bezwaarschrift indienen

Als u ervan overtuigd bent dat u ten onrechte bent gedagvaard, kunt u binnen 8 dagen nadat de dagvaarding aan u is overhandigd (betekend) bezwaar maken (lees meer hierover onder aan de pagina).

U kunt uitstel vragen voor de zitting, als u daar een goede reden voor heeft. Een goede reden kan ziekte zijn. U of uw advocaat kan om uitstel vragen bij de griffie van de rechtbank. Doe dit zo snel mogelijk nadat u de dagvaarding hebt ontvangen. De rechter beslist of hij de zitting uitstelt naar een andere datum (aanhouding). 

Protocol 

De rechtbanken en gerechtshoven hebben met elkaar een aanhoudingenprotocol ontwikkeld. Daarin staat waarmee de rechter rekening houdt als u een verzoek tot uitstel van de zitting doet. 

• Landelijk aanhoudingenprotocol

Wel/geen uitstel 

De rechter beslist in principe pas tijdens de zitting zelf over het uitstel. Soms beslist hij hier al eerder over. U of uw advocaat ontvangt in dat geval bericht. U kunt ook zelf informeren bij de griffie. De rechter is niet verplicht om de zitting uit te stellen. Hij kan uw zaak ook behandelen zonder dat u er bent.  

• Adressen rechtbanken

Bij een strafprocedure is er altijd een zitting.

U als verdachte 

U bent in principe niet verplicht om naar de zitting te komen. Maar in sommige gevallen bent u dat wel. Dat heet verschijningsplicht.

Wanneer bent u verplicht om naar de zitting te komen?

• Als u verdacht wordt van een ernstig misdrijf zoals een gewelds- of seksueel misdrijf, moet u naar de zitting komen waar uw zaak inhoudelijk wordt behandeld.
• Dit geldt alleen als:
  • u in voorlopige hechtenis zit
  • u al vastzit voor een andere (straf)zaak

U wordt in deze situaties opgehaald en naar de zitting gebracht.

De rechter kan beslissen dat u niet hoeft te komen als er belangrijke redenen zijn voor u of voor een van de andere personen die bij de zaak betrokken zijn. Voor pro forma- of regiezittingen bent u niet verplicht te komen.

Als u niet verplicht bent om te komen

• Als u wel komt, kunt u zelf de vragen van de rechter beantwoorden en uitleg geven.
• Als u niet komt, kan uw advocaat u verdedigen. Hiervoor geeft u uw advocaat toestemming. Dit kan mondeling. Een schriftelijke toestemming is niet nodig.
  • De rechter beslist of uw advocaat u mag verdedigen. Soms kan de rechter besluiten de zaak toch uit te stellen. U krijgt dan een oproep om alsnog bij de zitting aanwezig te zijn (te verschijnen).

Waarom geldt soms een verschijningsplicht?

De verschijningsplicht is er zodat slachtoffers of nabestaanden van ernstige misdrijven de kans krijgen om te vertellen wat voor gevolgen het misdrijf voor hen had. De rechter en officier van justitie kunnen u dan ook vragen stellen. Dit helpt om vast te stellen wat er precies is gebeurd.

Verstek

Als u niet naar de zitting komt (niet verschijnt), niet reageert op de dagvaarding en ook uw advocaat niet heeft gemachtigd, dan kan de rechter uw zaak zonder uw aanwezigheid (bij verstek) behandelen.

Als de rechter geen verstek verleent

Soms zal de rechter geen verstek verlenen, omdat hij vindt dat u echt aanwezig moet zijn. De rechter stelt de zaak dan tijdens de zitting uit en roept u nog een keer op (dit heet 'het bevelen van de verschijning'). 

Wilt u wel reageren, maar niet op de zitting verschijnen? Dan kunt u de rechter per brief uw mening laten weten. De rechter kan deze dan in zijn oordeel betrekken. Dit wil zeggen dat de rechter uw brief leest, maar zelf bepaalt of uw brief invloed heeft op zijn oordeel. Vindt de rechter dat u absoluut op de zitting aanwezig moet zijn? Dan kan hij u zo nodig laten halen door de politie (dit heet 'uw medebrenging gelasten').

Getuigen

Inhoudelijke behandeling 

Aan het begin moet de rechter eerst vaststellen (verklaren) dat alle regels en voorschriften tijdens het strafrechtelijk onderzoek zijn nageleefd. En dat hij de juiste rechter is om de zaak te behandelen. Daarna zal hij 4 vragen moeten beantwoorden: 

1. Is het ‘wettig en overtuigend’ bewezen dat u het feit gepleegd heeft? Deze vraag beantwoordt de rechter aan de hand van: 
• wettige (volgens de wet toegestaan) bewijsmiddelen
  zoals de aangifte, getuigenverklaringen, deskundigenverklaringen en beeldmateriaal dat de rechter zelf heeft gezien 
• zijn eigen overtuiging
  de rechter moet op grond van de bewijsmiddelen ervan overtuigd zijn dat u het feit heeft begaan. Is de rechter hiervan niet overtuigd, dan spreekt hij u vrij. 
2. Is het feit strafbaar? Als het feit bewezen is, gaat de rechter na of het ook strafbaar is. Alle strafbare feiten zijn beschreven in de wet. In bijzondere omstandigheden kan het begrijpelijk zijn dat u zich niet strikt aan de wet heeft gehouden. Bijvoorbeeld als sprake was van zelfverdediging. Het feit is dan niet strafbaar. 
3. Bent u strafbaar? Het kan zijn dat het plegen van de daad u niet is aan te rekenen. In dat geval ontbreekt uw schuld en bent u niet strafbaar. Bijvoorbeeld omdat u het strafbare feit onder invloed van een geestelijke stoornis heeft gepleegd (ontoerekeningsvatbaar) en er niets aan kon doen dat u zo gehandeld heeft. 
4. Welke straf krijgt u opgelegd? Als de rechter oordeelt dat u het strafbare feit heeft begaan en daarvoor strafbaar bent, besluit hij over een passende straf en/of maatregel die u krijgt opgelegd. 
   

Oriëntatiepunten straffen

De rechtbanken en gerechtshoven hebben in de loop der jaren zogenaamde oriëntatiepunten voor straftoemeting ontwikkeld. Deze laten zien welke straf rechters bij bepaalde strafbare feiten ongeveer opleggen. In veel oriëntatiepunten staan ook omstandigheden genoemd waardoor de straf hoger of lager uitvalt. De rechter is niet verplicht om deze oriëntatiepunten te volgen. De rechter neemt in elke zaak de bijzondere omstandigheden mee in zijn beoordeling. 

• Oriëntatiepunten voor straftoemeting
• Welke straffen en maatregelen zijn er?

Voor aanvang van de zitting 

Op de dag van de zitting meldt u zich bij de informatiebalie van de rechtbank. Een medewerker vertelt u waar u op de gang kunt wachten tot uw zaak begint. Als uw zaak aan de beurt is, roept de bode uw naam en zaak. Iedereen gaat naar binnen en neemt plaats. Als u nog in voorlopige hechtenis zit, brengt de parketpolitie u via een andere weg binnen. Als de rechter binnenkomt, staat iedereen even op.

Verloop van de mondelinge behandeling 

Bij de inhoudelijke behandeling richt de rechter zich op de inhoud van de strafzaak, met als doel om tot een oordeel te komen. De zitting verloopt als volgt: 

De uitspraak is altijd in het openbaar.

Uitspraak

• Na de inhoudelijke zitting doet de politierechter meestal direct mondeling uitspraak (mondeling vonnis). De rechtbank stuurt in principe binnen 14 dagen een (verkorte) schriftelijke versie van het vonnis naar u op. Als u een advocaat heeft, ontvangt deze de beslissing.
• Bij de meervoudige kamer kijken 3 rechters naar de zaak. Zij moeten eerst met elkaar overleggen en doen daarom meestal niet meteen uitspraak. Ze zetten hun beslissing op papier en doen in principe uiterlijk na 14 dagen uitspraak in een openbare zitting.

Mogelijke uitspraken

Bent u veroordeeld voor het plegen van een misdrijf en bent u het niet eens met deze beslissing? Dan kunt u daartegen in hoger beroep gaan. De officier van justitie kan ook in hoger beroep gaan. U ontvangt hiervan bericht.

Het hoger beroep moet in principe binnen 14 dagen nadat de uitspraak is gedaan, worden ingediend bij de griffie van de rechtbank. Bent u te laat met het instellen van hoger beroep dan kan het zijn dat het gerechtshof uw zaak in hoger beroep niet in behandeling neemt.

Grievenformulier 

Als u in hoger beroep gaat, is het van belang dat u aangeeft wat daarvan de reden is. U kunt de reden van het hoger beroep toelichten op het zogenaamde grievenformulier (pdf, 184,9 KB).

• Hoger beroep strafzaak