In een rechtszaak over een conflict kan de rechter mediation voorstellen als hij denkt dat dit het beste past om het conflict op te lossen (soms is een schikking mogelijk; is een schikking of mediation beide niet geschikt, dan doet de rechter uitspraak).

U (of een andere partij in de rechtszaak) kunt zelf ook mediation voorstellen.

De zelftest mediation helpt u in te schatten of mediation in uw situatie een kans van slagen heeft. Een advocaat kan u verder helpen hierbij. Bekijk ook de voordelen van mediation en situaties waarin mediation niet goed werkt.

Als u mediation wilt, neemt u contact op met het mediationbureau van de rechtbank of het gerechtshof. Als de rechter mediation voorstelt en u dit accepteert, neemt het mediationbureau contact met u op.

Wat doet het mediationbureau?

• Weet u niet of de andere partij(en) ook willen deelnemen aan mediation, dan onderzoekt het mediationbureau dit.
• Kiezen alle partijen voor mediation, dan helpt het mediationbureau bij het kiezen van een gekwalificeerde mediator, die ingeschreven staat bij de Raad voor Rechtsbijstand (rechtsbijstand.nl). Het mediationbureau stelt mediators voor die geschikt zijn op basis van hun achtergrond, ervaring met soorten rechtszaken, woonplaats en tarief.

Het is belangrijk dat u of de andere partij(en) geen persoonlijke of zakelijke band met de mediator heeft. Anders kan er sprake zijn van belangenverstrengeling. De mediator bewaakt dit ook zelf.

2 mediators inschakelen

Bij erg complexe zaken of als er veel partijen bij het conflict betrokken zijn, kan het verstandig zijn om 2 mediators in te schakelen. Dit kunnen mediators met dezelfde of juist een verschillende achtergrond zijn. Bijvoorbeeld een juridische en een psychologische achtergrond.

Hebben u en de andere partij(en) via het mediationbureau een mediator gekozen, dan maakt het mediationbureau een afspraak voor u, de andere partij(en) en de mediator. De rechter legt de juridische procedure tijdelijk stil.

Voorbereiden

De eerste bijeenkomst met de mediator vindt vaak al binnen 2 weken plaats en duurt meestal ongeveer 2 uur. Voor het slagen van de mediation is het noodzakelijk dat u deze goed voorbereidt: zet op een rij welke belangen er allemaal spelen en waar het u echt om gaat. Bedenk ook wat voor de andere partij(en) belangrijk zou kunnen zijn en of u daarin tegemoet kunt en wilt komen. U kunt de voorbereiding eventueel samen met uw advocaat doen.

De mediator kent de juridische documenten over de rechtszaak niet: zonder voorkennis kan hij onbevooroordeeld de mediation beginnen.

In de eerste bijeenkomst doet de mediator onder meer het volgende samen met u:

1. Mediationregels en mediationonderwerpen bespreken, inclusief kostenverdeling (zie onder); de partijen ondertekenen indien akkoord de mediationovereenkomst met afspraken en verplichtingen wat betreft geheimhouding en vertrouwelijkheid.
2. Inventariseren welke onderwerpen van het conflict er zijn om op te lossen en welke factoren de oplossing tot nu toe hebben belemmerd.
3. Juridische en niet-juridische belangen en wensen inventariseren.
4. Voortgang samenvatten en afspraak voor de volgende bijeenkomst maken.

Wat er besproken is (en ook alle correspondentie en aantekeningen hierover), is vertrouwelijk: de rechter en ook eventuele getuigen of deskundigen krijgen het niet te horen (tenzij de partijen hierover andere afspraken hebben gemaakt).

Kostenverdeling

U betaalt samen met de andere partij(en) de mediator en maakt tijdens de eerste bijeenkomst afspraken over de kostenverdeling. Meestal betaalt elke partij een gelijk deel. De kostenverdeling komt in de mediationovereenkomst te staan.

• Als de rechter naar mediation verwijst, kost de mediation voor betalende partij(en) de eerste 2,5 uur niets (bij een mediator die zich ervoor heeft aangemeld bij de Raad voor Rechtsbijstand, het mediationbureau van de rechtbank of het gerechtshof kan u daarover informeren). Met deze startbijdrage kunt u ervaren of mediation een goede manier kan zijn om uit het conflict te komen. De mediator vraagt zelf de startbijdrage aan, daar hoeft u niets voor te doen. Na deze startbijdrage van 2,5 uur rekent de mediator het eigen uurtarief.
  
• Mediators hanteren verschillende uurtarieven. Via de Raad voor Rechtsbijstand (rechtsbijstand.nl) kunt u een mediator vinden die in aanmerking komt voor verwijzingen vanuit de rechtspraak en aan de professionele kwaliteitseisen hiervoor voldoet. Op deze website staat ook het tarief van de mediator.
• Het aantal gesprekken dat nodig is, hangt af van hoe snel u en de andere partij(en) het eens kunnen worden. U kunt een mediator vragen om een inschatting van de kosten.
• Afhankelijk van uw inkomen en vermogen kan het zijn dat u alleen de eigen bijdrage hoeft te betalen en de overheid de rest van de kosten betaalt. Dit heet ook wel gesubsidieerde mediation of toevoeging (rechtsbijstand.nl). De mediator vraagt deze voor u aan bij de Raad voor Rechtsbijstand (heeft u vanwege uw inkomen recht op toevoeging van een mediator, dan komt u niet in aanmerking voor de startbijdrage).
  

Alles wat tijdens de eerste en de vervolgbijeenkomsten wordt besproken, is vertrouwelijk. Ook informatie die tijdens de mediation boven tafel komt en nog niet bekend was of kon zijn. Deze informatie mag u alleen met anderen delen, als alle partijen daarmee instemmen.

Komen er uit de vervolgbijeenkomsten voorstellen voor oplossingen, dan toetst de mediator met u en de andere partij(en) of die in de praktijk haalbaar zijn. De mediator stelt u ook in de gelegenheid om de uitkomsten met uw advocaat te bespreken voordat u een overeenkomst tekent.

Meestal zijn advocaten of gemachtigden niet bij de mediationbijeenkomsten. Het mag wel. U kunt ook met uw advocaat afspreken dat hij telefonisch bereikbaar is, zodat u juridisch advies kunt krijgen over de haalbaarheid van de oplossingen.
Heeft u tijdens de mediationbijeenkomsten geen contact met uw advocaat, houd hem dan wel op de hoogte van de ontwikkelingen.

Hoeveel vervolgbijeenkomsten er nodig zijn, hangt af van hoe snel u en de andere partij(en) het eens kunnen worden. Vaak wordt mediation binnen 1 tot 3 maanden afgerond.

Elk van de partijen kan ervoor kiezen om het mediationtraject te beëindigen. Als een van de partijen met de mediation wil stoppen, gaat de rechtszaak door.

Er zijn 3 uitkomsten van de mediation mogelijk:

Conflict helemaal opgelost, rechtszaak beëindigd

Is er een haalbare en eventueel ook juridisch getoetste oplossing voor het hele conflict gevonden, dan legt de mediator de afspraken vast in een vaststellingsovereenkomst (ook eindovereenkomst of slotovereenkomst genoemd). Heeft u een advocaat of deskundige, bespreekt u de overeenkomst dan voordat u deze ondertekent. De mediator zal u daarop ook wijzen.

Zodra de overeenkomst definitief is, wordt de rechtszaak beëindigd. De mediator – of uw advocaat of gemachtigde als u die heeft - bespreekt met u welke stappen u daarvoor eventueel zelf moet zetten.

Conflict gedeeltelijk opgelost, rechtszaak eventueel voortgezet

Is er een haalbare en eventueel ook getoetste gedeeltelijke oplossing gevonden, dan legt de mediator de afspraken vast in een gedeeltelijke overeenkomst. Heeft u een advocaat of deskundige, bespreekt u de overeenkomst dan voordat u deze ondertekent.

Als er dan nog juridische zaken overblijven, wordt de gerechtelijke procedure voor de overgebleven punten verder voortgezet.

Conflict niet opgelost, rechtszaak voortgezet

Heeft u over geen enkel onderwerp in het conflict overeenstemming bereikt, dan gaat de rechtszaak verder. De mediator vertelt hoe dit gebeurt. Daarnaast maakt u afspraken met de andere partij(en) over de gegevens en documenten die u wel en niet in de procedure inbrengt.

Als de rechter uitspraak doet en u het daar niet mee eens bent, kunt u vaak in hoger beroep bij een gerechtshof, het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) of de Centrale Raad van Beroep (CRvB). Ook dan kunt u kiezen voor mediation. Die verloopt in principe hetzelfde als de hierboven beschreven stappen.