Een kind krijgt een voogd:

1. als geen van beide ouders het gezag over het kind heeft:

• omdat ze overleden zijn

2. als de ouders het gezag (tijdelijk) niet kunnen uitoefenen:

• omdat ze minderjarig zijn
• omdat ze onder curatele zijn gesteld
• omdat er sprake is van een geestelijke stoornis waardoor ze het gezag niet kunnen uitoefenen

Als één ouder het gezag uitoefent over het kind en dit niet meer kan, belast de rechtbank de andere ouder met het gezag. Tenzij de rechter vreest dat de belangen van het kind worden verwaarloosd. In dat geval benoemt de rechtbank een voogd.

Een persoon

Ouders kunnen elke persoon aanwijzen als voogd. De door de ouders aangewezen voogd:

• Moet een persoon zijn, een instelling is niet toegestaan.
• Mag niet lijden aan een geestelijke ziekte of onder curatele staan.
• Moet ouder zijn dan 18 jaar.
• Moet het eens zijn met de benoeming als voogd.
  Let wel: de voogd hoeft geen toestemming te geven voor de aanwijzing in het gezagsregister of testament. Pas als de beoogde voogd daadwerkelijk wordt gevraagd om de voogdij uit te oefenen, kan deze besluiten om het voogdijschap niet te aanvaarden.    
  

Twee niet-ouders

• Dit komt met name voor bij pleegouders die al langere tijd voor een pleegkind zorgen en van wie een van beiden al voogd is over het kind. De rechter kan, op verzoek, de ander ook benoemen als voogd.
• Ouders kunnen 2 personen aanwijzen als voogd.
• Ook partners van gelijk geslacht kunnen voogd van een kind worden.
  
  Voor gezamenlijke voogdij gelden deze voorwaarden:

• De voogden hebben een goede persoonlijke band met het kind. Het kind moet kunnen opgroeien in een veilige en vertrouwde omgeving bij beide voogden. De rechter beoordeelt dit per geval.
• Het belang van het kind staat voorop en mag niet in gevaar komen. Kinderen van 12 jaar of ouder worden altijd door de rechter gehoord.
  

Een instelling

• kinderbeschermingsmaatregelen uit te voeren
• maatregelen in het kader van de jeugdreclassering uit te voeren
  

Dat hangt er vanaf of u de enige voogd bent of dat u gezamenlijke voogdij heeft.

Bent u de enige voogd?

Dan bent u verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind. U hoeft dat niet zelf te doen, het kind kan bijvoorbeeld ook in een pleeggezin verblijven. U beheert ook het vermogen van het kind. De rechter  houdt toezicht op de manier waarop u het vermogen beheert. Voor sommige handelingen moet u vooraf toestemming vragen aan de rechter. Bijvoorbeeld als u het geld van het kind wilt gebruiken voor de verzorging en opvoeding.

Bent u gezamenlijk voogd?

Dan heeft u meer plichten dan een voogd die alleen is.

• U bent, net als ouders, verplicht om het kind te verzorgen en op te voeden.
• Het opvoeden en verzorgen van het kind doet u altijd samen.
• U betaalt samen de kosten voor het kind.
• U bent samen vertegenwoordiger van het kind en beheert zijn/haar financiën.

Gezamenlijke voogden ontvangen in de meeste gevallen kinderbijslag.

Zo lang de ouder(s) het gezag zelf uitvoeren, gebeurt er niks. Als er iets gebeurt, waardoor de ouders het gezag niet meer kunnen uitvoeren, bent u de aangewezen voogd. Pas op dat moment besluit u of u het voogdijschap daadwerkelijk aanvaardt. 

Bereidheidsverklaring

De rechter vraagt u dan of u de taak als voogd wilt uitvoeren.

Is dit het geval, dan tekent u een zogenaamde bereidheidsverklaring. Hiermee verklaart u akkoord te gaan met het voogdijschap en te zullen zorgen voor het kind/de kinderen. Dat doet u bij de griffie van de rechtbank binnen veertien dagen nadat de rechter u heeft benoemd tot voogd.

U kunt ook afzien van voogdij.

Het kan voorkomen dat u bent aangewezen als voogd, maar deze taak niet kunt of wilt uitvoeren. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn.

Als u geen voogd wilt worden, wordt er eerst gekeken of er nog een andere voogd is aangewezen door de ouders. Zij mogen namelijk meer dan één voogd aanwijzen.

Bent u de enige aangewezen voogd? Dan benoemt de rechter iemand of belast een instelling met de voogdij. De rechter zet in dit geval altijd het belang van het kind voorop.