Mensen met schulden staan vaak onder zware druk en zijn regelmatig betrokken bij juridische procedures. Het bij herhaling veroordelen van mensen met schulden tot het betalen van vorderingen draagt niet bij aan het oplossen van de problemen. De Rechtspraak maakt zich zorgen over deze grote groep die zich moeilijk financieel staande kan houden.
De schuldenfunctionaris is een medewerker van de rechtbank die hiervoor is opgeleid en als schakel fungeert tussen de Rechtspraak en gemeentelijke schuldhulpverlening. Op de rolzitting van kanton is altijd een schuldenfunctionaris aanwezig. Ook als bij de voorbereiding of op een zitting van andere rechtsgebieden blijkt dat één van de partijen te kampen heeft met probleemschulden, kan de rechter deze persoon doorverwijzen naar de schuldenfunctionaris. De schuldenfunctionaris gaat na doorverwijzing met de betrokkene in gesprek en maakt, indien gewenst, een afspraak met de gemeente waar de persoon woont. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat de persoon met schulden een directe ingang krijgt bij de gemeentelijke schuldhulpverlening en een eerste afspraak gelijk gepland wordt.
De inzet van een schuldenfunctionaris heeft geen effect op het verloop van de rechtszaak.