‘Tolken en vertalers spelen een onmisbare rol bij een eerlijk strafproces’, stelt LOVS-voorzitter Geert Lycklama à Nijeholt. ‘Bij veel strafzaken  is een tolk of vertaler betrokken. Zij moeten hun werk voor, tijdens en na de zitting zo goed mogelijk kunnen doen. Daarom is het zo belangrijk dat we weten wat hiervoor nodig is.’

In de best practice staat puntsgewijs beschreven wat bijvoorbeeld een rechter of bode kan doen om een tolk of vertaler te ondersteunen bij zijn werkzaamheden. Maar ook welke verantwoordelijkheden de tolk/vertaler zelf draagt. Zo staat omschreven of er 1 of meerdere tolken moeten worden opgeroepen als een zaak lang en complex is, welke informatie tolken voor aanvang van de zitting tot hun beschikking moeten hebben, en dat een tolk of vertaler een dienst weigert als hij vindt dat hij er niet geschikt voor is.

Het is slechts een greep uit de tientallen tips die in de best practice worden gegeven. ‘We hebben geen lijst met regels opgesteld, maar geven voorbeelden die zich bewezen hebben in de praktijk’, verduidelijkt Lycklama à Nijeholt. ‘We hopen dat deze voorbeelden iedereen bewust maken van wat er nodig is voor een tolk of vertaler om zijn werk goed te kunnen doen.’

Recente ontwikkelingen in (Europese) wet- en regelgeving op het gebied van vertolking en vertaling in strafzaken en het kritische artikel De minachting voor de gerechtstolk van tolk/vertaler Auke Jacobs in het Nederlands Juristenblad vorig jaar, waren aanleiding om te onderzoeken hoe tolken en vertalers hun rol binnen het strafproces beter kunnen vervullen. ‘Er zijn ter voorbereiding van de best practice veel contacten geweest met betrokken partijen als rechters, het OM, de advocatuur en natuurlijk tolken en vertalers’, zegt Lycklama à Nijeholt. ‘Door te spreken met alle betrokken partijen is het eindproduct echt geworteld in de dagelijkse praktijk. Mensen kunnen hiermee direct aan de slag.’

Als een slachtoffer of verdachte de taal niet spreekt heeft hij het recht te worden bijgestaan door een tolk. Dit recht is onder andere vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Tolken en vertalers spelen daarom een belangrijke rol bij een eerlijk proces. ‘Als ultieme hoeder van een eerlijk proces heeft de rechter de plicht om na te gaan of dit soort bijstand nodig is, en of de kwaliteit van de tolkbijstand goed genoeg is’, benadrukt Lycklama à Nijeholt. ‘Ik denk dat rechters, tolken en vertalers en alle andere procesdeelnemers profijt hebben van deze best practice, en dat  het recht op een eerlijk proces daarmee nog beter wordt gewaarborgd.’