De staatssecretaris benoemt het wetsvoorstel als een verdere uitbreiding van de rechten voor slachtoffers en nabestaanden. In het Regeerakkoord was dit al aangekondigd. In het voorstel wordt het spreekrecht voor slachtoffers aangevuld met een adviesrecht. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, mogen slachtoffers voortaan in de rechtszaal zeggen wat ze vinden van de schuld van de verdachte, het verzamelde bewijs en wat de straf volgens hen zou moeten worden.

Op dit moment mogen slachtoffers alleen vertellen wat het strafbare feit persoonlijk voor hen heeft betekend. In mei 2012 verruimde de Kamer het spreekrecht voor slachtoffers al door de kring van slachtoffers die zich mogen uitspreken, uit te breiden. Naast het slachtoffer zelf mogen nu ook bijvoorbeeld ouders en advocaten namens het slachtoffer het woord voeren. De Rechtspraak steunde deze uitbreiding. Dat bleek onder meer uit het positieve advies in 2011 van de Raad voor de rechtspraak over het wetsvoorstel.

Voor de Raad is een aandachtspunt de vraag of het wetsvoorstel zal leiden tot verkeerde verwachtingen bij slachtoffers en daarmee tot teleurstelling. Als slachtoffers zich kunnen uitspreken over de door hun gewenste vorm en hoogte van de straf, kunnen zij mogelijk teleurgesteld raken wanneer het uiteindelijke vonnis anders luidt.

Een tweede aandachtspunt voor de Raad is de mogelijkheid dat slachtoffers, indien zij over het bewijs mogen adviseren, in de rechtszaal aan ondervraging door de verdachte of diens advocaat worden onderworpen. Het is de vraag in hoeverre slachtoffers hiermee gebaat zijn. De staatssecretaris heeft deze mogelijkheid benoemd als mogelijk nadeel.

Een derde aandachtspunt voor de Raad is de vraag of het voorgestelde adviesrecht gevolgen dient te hebben voor de structuur van het strafproces. De vraag hierbij is of het niet beter voor het slachtoffer is om hem pas te laten adviseren nádat de schuld van een verdachte door de rechter is vastgesteld. Vorige week verscheen een onderzoek van het WODC naar de voor- en nadelen van een strafproces in twee fasen (eerst bepalen van de schuldvraag, daarna bepalen van de strafmaat). De staatssecretaris heeft aangegeven dat hij de conclusie van de onderzoekers deelt dat invoering van een tweefasenproces geen noodzakelijke voorwaarde is voor verruiming van de mogelijkheden voor het slachtoffer om zich over meer uit te laten dan waartoe hij nu gerechtigd is, en kiest ervoor om deze verruiming vorm te geven binnen de bestaande structuur van het strafproces.

Tot slot zal de Raad in het advies - zoals gebruikelijk - een inschatting maken van de gevolgen van het wetsvoorstel voor de werklast van de strafrechtspraak. Als de werklast toeneemt, moeten tijdig de benodigde financiële middelen ter beschikking worden gesteld zodat de nieuwe wetgeving niet leidt tot oplopende doorlooptijden van strafprocessen. 

De Raad voor de rechtspraak brengt binnen twee maanden een wetgevingsadvies uit over het ingediende wetsvoorstel.