Ja, de Rechtspraak staat in het rood. De 40 miljoen euro waar vandaag over wordt bericht is niet nieuw, dit bedrag is onder andere in de Tweede Kamer besproken. Eerder werden tekorten nog worden opgevangen met het eigen vermogen, maar dit geld is op.

De tekorten stammen uit de tijd van kabinet Rutte II, waarin de Rechtspraak forse bezuinigingen kreeg opgelegd. De opbrengsten van de digitalisering van rechtspraak moesten deze (deels) invullen, maar de digitalisering kost meer tijd en geld dan verwacht en is vertraagd. Hierdoor kan de Rechtspraak de bezuinigingen niet invullen. Ook daalt het aantal rechtszaken fors. De Rechtspraak wordt per zaak gefinancierd. Minder zaken betekent een lager budget terwijl vaste kosten (zoals huisvesting en IT) gelijk blijven. Daarbij gaat de daling van het aantal zaken zo snel dat variabele kosten (zoals personeelskosten) niet in hetzelfde tempo kunnen worden verlaagd.

Nog niet. De Rechtspraak doet er alles aan om zijn begroting weer op orde te krijgen, alleen ziet de Rechtspraak geen mogelijkheden om nog verder te bezuinigen. Daarom is een externe partij gevraagd de hele organisatie door te lichten en te zoeken naar manieren om de begroting weer in evenwicht te krijgen. Het onderzoek is begin 2019 afgerond. Ook is de Raad voor de rechtspraak in voortdurend overleg met minister Dekker (voor Rechtsbescherming) over dit onderwerp.

De hele bedrijfsvoering van de Rechtspraak wordt onder de loep genomen. Omdat veel van het werk wat de gerechten (moeten) doen gebaseerd is op wettelijke voorschriften, zullen de onderzoekers ook kijken of het aanpassen van wetten de kosten omlaag kan brengen. Daarnaast wordt gekeken of de vergoeding die de Rechtspraak per rechtszaak ontvangt wel voldoende is. Een veel gehoord geluid op de werkvloer is dat zaken de afgelopen jaren bewerkelijker en tijdrovender zijn geworden, maar dat dit niet terug te zien is in de vergoeding per zaak. Het rechtspreken zelf is géén onderdeel van het onderzoek.

Nee, de Rechtspraak kan niet failliet gaan. De minister van Justitie en Veiligheid is wettelijk verplicht het eigen vermogen op het einde van het jaar aan te vullen. De minister mag daar wel voorwaarden aan stellen, van een blanco cheque is dus geen sprake.