Laden...

Direct naar inhoud Direct naar zoekformulier

Levenslang

Dit is een afdruk van een pagina op Rechtspraak.nl. Kijk voor de meest actuele informatie op Rechtspraak.nl (http://www.rechtspraak.nl). Deze pagina is geprint op 01-01-1970.

Skip Navigation LinksHome > Thema's > Levenslang

Levenslang

Levenslange gevangenisstraf is de zwaarste straf die rechters in Nederland kunnen opleggen. De straf staat op het plegen van heel zware misdrijven, zoals bijvoorbeeld moord, terroristische daden of een aanslag op de regering of koning.

Wanneer krijgt iemand levenslang?

 
 

Iemand kan levenslang krijgen als hij bijvoorbeeld:

  • een of meerdere moorden heeft gepleegd
  • terroristische misdrijven heeft gepleegd of leiding geeft aan een terroristische organisatie
  • een aanslag heeft gepleegd tegen de regering of de koning

#160;

 

Is levenslang ook écht levenslang?

In principe is levenslang in Nederland ook echt levenslang. De enige manier om vrij te komen is:

  • via een herziening: als de veroordeelde toch onschuldig wordt bevonden.
  • via een herbeoordeling: als een gevangene 25 jaar heeft gezeten, adviseren juristen en gedragswetenschappers van het Adviescollege Levenslanggestraften de minister voor Rechtsbescherming of een veroordeelde mogelijk kan terugkeren in de samenleving.

Overzicht veroordeling tot levenslang

In het uitsprakenregister staan alle strafzaken sinds 2002 waarin de rechter een levenslange gevangenisstraf heeft opgelegd. 

Strafrechter Lieneke de Klerk over levenslang

Strafrechter Lieneke de Klerk legt uit wanneer een rechter levenslang oplegt, hoe vaak dit in een jaar gebeurt en hoe de herbeoordeling werkt.

 

 

 

 Bekende rechtszaken met de uitspraak levenslang

​De moordenaar van de filmer en columnist Theo van Gogh, werd in 2005 veroordeeld tot levenslang. Onder andere vanwege moord en terrorisme.

Verpleegkundige Lucia de B. werd door de rechtbank, het gerechtshof en de Hoge Raad veroordeeld tot levenslang vanwege 7 moorden op ziekenhuispatiënten. Maar in 2010 werd ze van alle beschuldigingen vrijgesproken na een herzieningsadvies van de Commissie evaluatie afgesloten strafzaken. Lucia de B. was onterecht veroordeeld.

Schakelbewijs zaak Lucia de Berk

Marcel T. vermoorde Louis Sévèke, een activist uit Nijmegen. De rechtbank oordeelde dat T. toerekeningsvatbaar was en dat er kans op herhaling bestond. Bovendien had hij al 4 bomaanslagen en 7 bankovervallen gepleegd.

Lau G. wordt in april 2015 tot levenslang veroordeeld vanwege de moord op twee mannen die op heterdaad werden betrapt tijdens het rippen van een hennepplantage. Een dag na het vonnis pleegt Lau G. zelfmoord.

2 mannen worden tot levenslange gevangenisstraffen veroordeeld. Ze worden verantwoordelijk gehouden voor een schietpartij in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt eind december 2012, waarbij 2 mannen worden vermoord.

Levenslange gevangenisstraffen voor moorden Staatsliedenbuurt (nieuwsbericht rechtbank Amsterdam, 01-05-2015)
Levenslange gevangenisstraffen in de Staatsliedenbuurt-zaak (nieuwsbericht gerechtshof Amsterdam, 20-03-2020)

4 mannen worden in het liquidatieproces Passage veroordeeld tot levenslang.

Liquidatieproces Passage (overzichtspagina)

De Hoge Raad oordeelt dat het opleggen van een levenslange gevangenisstraf voldoet aan het Europese mensenrechtenverdrag.

Hoge Raad: Oplegging levenslange gevangenisstraf blijft mogelijk (nieuwsbericht 19-12-2017)  

Een man wordt tot levenslang veroordeeld voor de schietpartij met terroristisch oogmerk in een tram op het 24 Oktoberplein in Utrecht. Hij heeft zich schuldig gemaakt aan moord op vier mensen, poging tot moord op drie mensen en bedreiging met een terroristisch misdrijf van zeventien mensen.

Schietpartij 24 Oktoberplein (overzichtspagina met uitspraken en het vonnis)

 Veelgestelde vragen
>Alles uitklappen

  • Er zijn verschillende redenen om iemand een levenslange gevangenisstraf op te leggen. In de eerste plaats is het boetedoen voor een zeer ernstig misdrijf. Daarnaast is de levenslange gevangenisstraf er voor bescherming van de samenleving. Tot slot heeft deze straf een afschrikwekkend effect.

  • In principe wel. De enige manier om vrij te komen is via een herziening (als de veroordeelde bij nader inzien onschuldig wordt bevonden) of via een herbeoordeling. Levenslanggestraften komen voortaan allemaal in aanmerking voor herbeoordeling als ze 25 jaar gevangen zitten.

    Eerst geeft het Adviescollege Levenslanggestraften (bestaande uit onder meer juristen en gedragswetenschappers) na 25 jaar advies over de vraag of een veroordeelde kan beginnen met activiteiten die gericht zijn op een mogelijke terugkeer in de samenleving. Daarbij wordt meegewogen hoe hij zich heeft ontwikkeld, of er kans is op herhaling en hoe slachtoffers of nabestaanden er tegenover staan. De minister voor Rechtsbescherming beslist.

    Uiterlijk 2 jaar later volgt een beslissing over gratie. De minister adviseert de koning daarover, net als het Openbaar Ministerie en het gerecht dat de straf heeft opgelegd. Het Adviescollege Levenslanggestraften informeert de minister over hoe het gaat met de veroordeelde en zijn resocialisatie.

  • Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft vanaf 2013 verschillende keren geoordeeld dat levenslange gevangenisstraf zonder de mogelijkheid van herbeoordeling en eventuele vrijlating onmenselijk is. De Hoge Raad (het hoogste rechtscollege) heeft dat standpunt overgenomen.

  • Levenslange gevangenisstraf mag daadwerkelijk levenslang duren. Het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens staat daaraan niet in de weg, oordeelde de Hoge Raad in december 2017. Na verloop van tijd moet echter wel een reële mogelijkheid tot herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf bestaan, die eventueel kan leiden tot verkorting van de straf en (voorwaardelijke) invrijheidstelling. 

 

Ontwikkelingen in de levenslange gevangenisstraf

Tot de jaren 80 van de vorige eeuw werd standaard gekeken of levenslanggestraften voor gratie in aanmerking kwamen, zodat zij toch konden vrijkomen. In 1986 gebeurde dat voor het laatst. In 2009 is nog gratie verleend aan een man die ernstig ziek was en kort na zijn vrijlating overleed. Daarna kwam gratieverlening niet meer voor en zat iedereen echt levenslang. Dat was in strijd met de mensenrechten, volgde uit uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. 

Onmenselijk

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft vanaf 2013 diverse keren geoordeeld dat levenslange gevangenisstraf zonder de mogelijkheid van herbeoordeling en eventuele vrijlating onmenselijk is. De Hoge Raad (het hoogste rechtscollege) heeft dat standpunt overgenomen. Om te voorkomen dat de straf niet meer werd opgelegd omdat het in strijd is met de mensenrechten, heeft het kabinet het beleid toen aangepast.

Herbeoordeling

Sinds 2017 komen levenslanggestraften in aanmerking voor herbeoordeling als ze 25 jaar gevangen zitten. De herbeoordeling kan leiden tot verkorting van de straf en (voorwaardelijke) invrijheidstelling. Bij een herbeoordeling geven juristen en gedragswetenschappers van het Adviescollege Levenslanggestraften advies aan de minister voor Rechtsbescherming of een veroordeelde kan beginnen met activiteiten die gericht zijn op een mogelijke terugkeer in de samenleving. Daarbij wordt gekeken hoe hij zich heeft ontwikkeld, of er kans is op herhaling en hoe slachtoffers of nabestaanden er tegenover staan.

Gratie

Uiterlijk 2 jaar daarna krijgt de koning advies van de minister, het Openbaar Ministerie en de rechter die de straf heeft opgelegd. Op basis daarvan beslist de koning of hij wel of geen gratie verleent. Het Adviescollege Levenslang informeert de minister over het verloop van de gevangenschap en de eventuele re-integratie activiteiten.

 

Zie ook:

 

Relevante onderwerpen:

 

 

Heeft u een vraag?

Voor meer informatie of hulp, bezoek de contactpagina. Daar vindt u antwoorden op veelgestelde vragen en informatie over hoe u ons kunt bereiken.