Onderzoek van journalistenplatform Investico en NOS op 3 wijst op verschillen in opgelegde straffen tussen groepen mensen. Zo hebben laagopgeleide verdachten met een migratieachtergrond meer kans op een gevangenisstraf dan hoogopgeleide verdachten zonder migratieachtergrond. Dit ligt in lijn met het beeld dat eerdere onderzoeken laten zien. Vaak zijn er rationele verklaringen te geven voor de geconstateerde verschillen. Zo maakt het voor rechters veel uit of iemand bijvoorbeeld al eerder in de fout is gegaan en leggen rechters – als dat past bij het misdrijf – sneller een taakstraf op aan iemand met een baan omdat het verlies daarvan door een gevangenisstraf moet worden voorkomen, in het belang van de dader én samenleving. Ook heeft het weinig zin om een boete op te leggen aan iemand die deze niet kan betalen. Een gevangenis- of taakstraf ligt dan juist weer meer voor de hand.
Naves: 'Vaak ligt de verklaring in het maatwerk dat het opleggen van een straf is. Maar ondanks deze uitleg zien we ook dat er in de cijfers verschillen te zien blijven die niet direct kunnen worden verklaard. Dit kan erop wijzen dat onbewuste vooroordelen van invloed kunnen zijn op beslissingen van rechters. Het onderzoek van Investico en NOS op 3 geeft ons een belangrijk signaal, waarover we binnen onze organisatie verder moeten praten.'