Een man uit Nijmegen kreeg vorig jaar een boete van 32 euro omdat hij 5 kilometer te hard had gereden. Een verkeersboete krijg je in Nederland van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Als je het niet eens bent met een boete, kan je bij de Centrale Verwerkingseenheid van het Openbaar Ministerie in Utrecht beroep aantekenen. Als dat wordt afgewezen, kan je in beroep gaan. Dan kom je bij de kantonrechter terecht. De man uit Nijmegen tekende beroep aan tegen de hoogte van de boete. De kantonrechter van de rechtbank Gelderland heeft nu in deze zaak geoordeeld dat verkeersboetes in 2008, 2011 en 2012 te sterk verhoogd zijn en de Staat veroordeeld tot het terug betalen van 9 euro (Zie ook: Kantonrechter verlaagt boete met 9 euro).

Ja dat mag. Gebruikelijk is dat de boetebedragen worden aangepast met een jaarlijkse inflatiecorrectie. Maar in 2008, 2011 en 2012 zijn de boetebedragen met een hoger percentage verhoogd dan nodig was om de inflatie bij te houden. De reden hiervoor was dat op deze wijze de overheidsinkomsten vergroot konden worden. De kantonrechter in Arnhem heeft nu geoordeeld dat dit in strijd is met artikel 2 van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (‘Wet Mulder’ in de volksmond) en dat het te veel betaalde, min de inflatiecorrectie, moet worden terugbetaald. Een kantonrechter in Almelo besliste in een vergelijkbare zaak dat de minister boetes wél mag verhogen en dat daarbij geen beperkingen gelden. Deze rechter liet de boete van 287 euro voor het overschrijden van de snelheid in de bebouwde kom van Almelo met 28 kilometer per uur in stand.

Zo werkt het recht soms. Rechters moeten de wet interpreteren en doen dat niet altijd op dezelfde manier. Een 'hogere' rechter beslist dan later wat de juiste interpretatie is. Zo wordt jurisprudentie gevormd. Als een hogere rechter een beslissing heeft genomen, wordt die uitspraak leidend.  

Dat valt nog niet te zeggen. De rechter deed uitspraak in deze individuele zaak. De uitspraak is nog niet onherroepelijk. Vanwege het geringe bedrag van de boete kan het Openbaar Ministerie, de vertegenwoordiger van de Staat, niet in hoger beroep. Wel is het instellen van cassatie in belang der wet mogelijk. Dat is een procedure waarin de Hoge Raad, de hoogste rechter, zich uitspreekt of de uitspraak van de rechter standhoudt en zo ja, hoe met de kwestie moet worden omgegaan. Vaak neemt de Hoge Raad een vraag als dit mee in zijn uitspraak. Of het tot cassatie in belang der wet komt, is nog niet duidelijk. In een persbericht zegt het Openbaar Ministerie verbaasd te zijn over de uitspraak van de kantonrechter in Arnhem.

Ook dit valt nog niet te zeggen. Pas als de uitspraak in de zaak van de man uit Nijmegen onherroepelijk is, valt hier meer over te zeggen. Ook in dit geval is het waarschijnlijk dat de Hoge Raad hier duidelijkheid over geeft als het tot cassatie in belang der wet komt en hij besluit dat de uitspraak blijft staan. Het uitgangspunt in dit soort zaken is dat als je niet binnen 6 weken beroep instelt tegen een boete, dat deze dan definitief is.

Ook hier kan nog niets over worden gezegd. Pas als onherroepelijk vaststaat dat de boetes in 2008, 2011 en 2012 te sterk zijn verhoogd, is het aan de regering om actie te ondernemen. De Rechtspraak toetst en beslist.