Met het experiment Nabijheidsrechter onderzoekt de Rechtspraak of de positieve ervaringen van de eenvoudige civiele procedures ook gelden wanneer slechts één van beide partijen besluit om het geschil voor te leggen aan de rechter. De Rechtspraak heeft in 2020 besloten hiermee te willen experimenteren. Daarvoor is een tijdelijke wetswijziging nodig.
De Tijdelijke Experimentenwet rechtspleging is op 23 juni 2020 door de Eerste Kamer aangenomen. Deze wet biedt de Rechtspraak de mogelijkheid om bij wijze van experiment voor ten hoogste drie jaar af te wijken van het burgerlijk procesrecht. De gedachte is, dat op deze manier experimentele procedures eerst kunnen worden getoetst aan de praktijk, voordat die in een wet worden opgenomen. De experimenten die via deze Experimentenwet zullen gaan lopen, moeten worden geregeld per algemene maatregel van bestuur (AMvB). De maatregel die nu in voorbereiding is, is de ‘AMvB nabijheidsrechter’.