De rechter verleent een rechterlijke machtiging
Uitgangssituatie: iemand met een verstandelijke beperking of psychogeriatrische aandoening (bijvoorbeeld dementie) vormt een gevaar (de wettelijke term is 'ernstig nadeel') voor zichzelf of anderen. Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) verzoekt de rechter een rechterlijke machtiging te verlenen om onvrijwillige zorg toe te passen.
De rechter verleent een voorwaardelijke machtiging (VWM)
Uitgangssituatie: een jongvolwassene (18 tot 23 jaar) met een verstandelijke beperking vormt een gevaar (ernstig nadeel) voor zichzelf of anderen. Het CIZ kan de rechter om een voorwaardelijke machtiging (VWM) vragen. De jongvolwassene wordt niet gedwongen opgenomen.
De rechter verlengt een inbewaringstelling
Uitgangssituatie: iemand met een verstandelijke beperking of psychogeriatrische aandoening (bijvoorbeeld dementie) vormt een direct dreigend gevaar (ernstig nadeel) voor zichzelf of anderen. Er is sprake van een crisissituatie. De burgemeester vraagt eerst een medische verklaring en legt daarna een inbewaringstelling op. De betrokkene kan dan onvrijwillig worden opgenomen.
Inbewaringstelling is een spoedmaatregel voor als er echt geen andere oplossing is. De inbewaringstelling duurt maximaal 3 dagen. Als onvrijwillige opname nodig blijft, verzoekt het CIZ de rechter om de inbewaringstelling voort te zetten.