Een omgevingsvergunning is de officiële toestemming van een overheidsinstantie aan burgers, bedrijven en andere overheden om bepaalde activiteiten te verrichten in de fysieke leefomgeving. Bijvoorbeeld:

• voor het bouwen van een bouwwerk
• het wijzigen van een rijksmonument
• het kappen van een boom
• een activiteit die het milieu kan belasten of die gevolgen kan hebben voor een Natura-2000 gebied

Omgevingswet
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Daarmee is er een heel nieuw stelsel voor het omgevingsrecht gekomen. Veel regels die eerder in andere wetten stonden, zijn overgegaan naar de Omgevingswet. De Omgevingswet regelt alles voor de fysieke leefomgeving op het gebied van bouwen, ruimtelijke ordening, monumenten, kappen, milieu, natuur, water en milieu.

Er zijn activiteiten waarvoor algemene regels gelden. Voor sommige activiteiten geldt een meldings- of informatieplicht aan de overheid. Soms is een activiteit vergunningvrij, soms geldt een zorgplicht. Er zijn ook nog steeds vergunningen.
De algemene regels staan in regels van het Rijk, van de provincie, de gemeente of het waterschap. De algemene regels van de gemeente staan in het omgevingsplan. Elke gemeente is verplicht om voor het grondgebied van de gemeente één omgevingsplan vast te stellen. Daarin kan ook zijn bepaald of voor activiteiten een omgevingsvergunning nodig is.

Via het omgevingsloket kunt u:

• nagaan of u een activiteit op een bepaalde plek mag uitvoeren en of u daarvoor een vergunning nodig heeft
• de geldende regels op die plek bekijken
• een aanvraag of een melding indienen

Het omgevingsloket maakt deel uit van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).

Eerst bezwaar
Is een omgevingsvergunning nodig en is deze verleend, gewijzigd, ingetrokken of geweigerd? Als u belanghebbende bent, kunt u hier meestal bezwaar tegen maken bij de overheidsinstantie. In sommige gevallen moet in plaats van een bezwaarschrift een zienswijze tegen het ontwerpbesluit worden ingediend.

Niet eens met besluit over uw bezwaar?
Heeft uw bezwaar niet geleid tot het gewenste resultaat, dan kunt u tegen de meeste besluiten in beroep gaan bij de rechtbank.

Een paar voorbeeldsituaties

• Volgens het omgevingsplan heeft u een omgevingsvergunning nodig voor het kappen van een boom. De gemeente heeft de aanvraag afgewezen. U maakt bezwaar tegen deze weigering. Vervolgens wordt ook dit bezwaar afgewezen. U kunt in beroep bij de bestuursrechter.
• Volgens het omgevingsplan heeft u een omgevingsvergunning nodig voor een uitbouw aan uw huis.  De gemeente heeft de vergunning verleend. Uw buurman maakt bezwaar tegen deze vergunning. De gemeente stelt uw buurman in het gelijk en trekt de vergunning in. U kunt in beroep bij de bestuursrechter.

In beroep bij de bestuursrechter

Spoed?
Wanneer een omgevingsvergunning direct mag worden gebruikt kan dit bijvoorbeeld betekenen dat er gebouwd mag worden, terwijl de rechter nog geen uitspraak heeft gedaan. Kunt u vanwege de gevolgen van het besluit niet wachten op de uitkomst van de bezwaar- of beroepsprocedure, dan kunt u de rechter vragen om de inwerkingtreding van een besluit voorlopig tegen te houden. Dit heet een verzoek om een voorlopige voorziening. Voorwaarden zijn dat er sprake is van een spoedeisende situatie en u tegen het besluit bezwaar of beroep heeft ingesteld. De rechter beoordeelt of een verzoek om een voorlopige voorziening wordt toegewezen.

Heeft u vóór 1 januari 2024 een omgevingsvergunning aangevraagd?
Bent u het niet eens met een besluit van een overheidsinstantie over een omgevingsvergunning die vóór 1 januari 2024 is aangevraagd? Dan worden eventuele procedures bij de rechtbank nog afgehandeld volgens het oude recht.