De procedure start als uw advocaat een verzoekschrift indient bij de rechtbank. U bent de verzoeker in de procedure. Voor het starten van deze procedure is een advocaat verplicht. Uw advocaat zet in het verzoekschrift dat u graag (samen) voogd wilt worden van het kind. Uw advocaat legt in het verzoekschrift ook uit waarom u dat wilt en stuurt bewijsstukken mee die uw verhaal onderbouwen. U bent in deze procedure 'beoogd voogd'.

De rechter bepaalt wie belanghebbende in de procedure is. Belanghebbende kunnen zijn:

• een nog levende ouder zonder gezag
• een familielid die tijdelijk (langer dan een jaar) voor het kind zorgt
• een pleegouder

De rechtbank kan ook informanten uitnodigen voor de zitting. Dit is een persoon of instantie van wie de rechter de verklaring belangrijk vindt. Zoals een familielid of een hulpverlener. Een informant ontvangt geen documenten zoals het verzoekschrift en de uitspraak van de rechter. De informant kan ook niet in hoger beroep.

Gelijktijdig verzoek Raad voor de Kinderbescherming

Als niemand het gezag over een kind heeft, dan kan het zijn dat de Raad voor de Kinderbescherming ongeveer op hetzelfde moment ook een verzoek voogdij bij de rechtbank indient. In dat geval zal de rechtbank de verzoeken meestal tegelijk op een zitting behandelen. Tijdens de zitting bespreek de rechter met de belanghebbenden en de Raad voor de Kinderbescherming wat in het belang van het kind is. 

De rechtbank verstuurt het verzoekschrift aan de andere belanghebbende(n). Zij kunnen reageren. Heeft u een verzoekschrift van de rechtbank ontvangen? Dan kunt u drie dingen doen:

1. U bent het niet eens en gaat in verweer

Bent u het niet eens met het verzoek tot het benoemen van een voogd? Dan kunt u reageren op het verzoek. Dit heet in verweer gaan.

Schriftelijk verweer

U kunt een verweerschrift indienen bij de rechter. Hiervoor heeft u een advocaat nodig (zie pagina Juridisch advies). De advocaat schrijft een verweerschrift waarin duidelijk staat waarom u het niet eens bent met het verzoek. U bent de verweerder in de procedure.

In het verweerschrift kunt u ook zelf verzoeken opnemen (zelfstandige verzoeken). De rechtbank kan de andere partij dan de mogelijkheid geven om hierop te reageren.

Mondeling verweer

Houdt de rechter een zitting, dan kunt u (ook) mondeling verweer voeren. Tijdens de zitting stelt de rechter vragen die u kunt beantwoorden. U kunt een advocaat vragen om u te helpen tijdens de zitting, maar het hoeft niet (zie pagina Juridisch advies).

2. U wilt geen verweer voeren en laat dit weten aan de rechter

Wilt u geen verweer voeren? Dan kunt u dit met een zogenoemde referteverklaring aan de rechter laten weten. U kunt hiermee de procedure versnellen. Met een referteverklaring geeft u aan dat u:

• het verzoek heeft ontvangen,
• geen verweerschrift indient, en
• behandeling op een zitting niet nodig vindt.
  

De rechtbank kan kinderen die bij het verzoek betrokken zijn uitnodigen voor een gesprek met de rechter. Dat gebeurt in ieder geval als ze 12 tot 18 jaar zijn. Het gesprek is informeel en duurt ongeveer 20 minuten. De kinderen zijn niet verplicht om naar het gesprek te komen. Ze kunnen ook een brief schrijven of niets doen.

Meer informatie over het kindgesprek

Er komt meestal een zitting bij de rechtbank als er een verweerschrift is ingediend of als de rechter nog vragen heeft. Ongeveer zes weken voor de zitting ontvangen alle partijen een oproep. Als u een advocaat heeft stuurt de rechtbank de oproep naar uw advocaat.

Tijdens de zitting kunnen de belanghebbenden vertellen wat ze vinden van het verzoek. Ook stelt de rechter vragen en onderzoekt hij of partijen afspraken kunnen maken.

Niet openbaar

De zitting is niet openbaar. Dat betekent dat de rechtbank bepaalt wie aanwezig mogen zijn. Belanghebbenden krijgen een oproep voor de zitting. Soms nodigt de rechter ook een informant uit. 

Bereidverklaring

De rechter kan het verzoek alleen toewijzen (akkoord gaan met het verzoek) als de beoogd voogd bereid is om de voogdij te aanvaarden. De beoogd voogd kan zich schriftelijk of mondeling op de zitting bereid verklaren om de voogdij op zich te nemen.

Geen zitting

Er is meestal geen zitting als:

• aan alle voorwaarden die in de wet staan voor toewijzing van het verzoek is voldaan
• als alle belanghebbenden schriftelijk aan de rechter hebben laten weten zij het eens zijn met het verzoek én
• de rechter geen vragen meer heeft

Dan kan de rechter uitspraak doen.

De rechter doet meestal binnen vier weken na de zitting schriftelijk uitspraak. De uitspraak (beschikking) ontvangt u bij een brief via uw advocaat, of thuis als u geen advocaat heeft.

De rechter kan ook een tussenuitspraak doen. Dit is een uitspraak waarbij de rechter nog geen eindbeslissing geeft, maar bijvoorbeeld eerst een onderzoek wil of een tijdelijke beslissing neemt. In de tussenuitspraak staat hoe de procedure verdergaat. 

Na de uitspraak zet de rechtbank in het gezagsregister wie de voogd van het kind is.

Bent u het niet eens met de einduitspraak van de rechter? Dan kunt u naar een hogere rechter gaan die de zaak opnieuw behandelt (hoger beroep). U heeft daar drie maanden de tijd voor. In de uitspraak staat wanneer die drie maanden ingaan. Ook de andere partij(en) kunnen in hoger beroep gaan.

Meer informatie over hoger beroep in familiezaken