De Nederlandse rechtsstaat scoort internationaal gezien goed. Maar om dit te blijven doen is het noodzakelijk om niet door de toekomst te worden verrast. Daarom kijkt de Rechtspraak nu al naar de (mogelijke) invloed van technologische ontwikkelingen als big data en artificial intelligence. Welke nieuwe mogelijkheden geven ze om rechters te ondersteunen bij hun werk? Of extremer: kunnen computers het werk van de rechter (deels) overnemen? Een robot op de stoel van de rechter, voor de meeste juristen is het een angstbeeld. Maar het is de vraag of ze er in Silicon Valley ook zo over denken.

Grote technologische veranderingen gaan hand in hand met maatschappelijke ontwikkelingen. Mensen worden mondiger, gezag is niet meer vanzelfsprekend en er is een wens om steeds sneller ‘bediend’ te worden. Dit schept verwachtingen. Verwachtingen die ook doorsijpelen richting de rechtspraak. Kunnen rechters hieraan voldoen? Moeten ze hieraan voldoen? Het thema van de Dag van de Rechtspraak dwingt hierover na te denken.

De Rechtspraak bereidt zich op allerlei manieren voor op een – per definitie ongewisse – toekomst. Door toekomstscenario’s te bestuderen. Door bovenop juridische ontwikkelingen te zitten, zoals de vernieuwing van het Wetboek van Strafvordering of door het oprichten van de Netherlands Commercial Court (NCC) voor internationale handelsconflicten. Rechtspraak vormt zich naar de eisen die de maatschappij stelt. Hierbij hoort ook een kritische blik naar de werkwijze van rechters en het systeem waarbinnen zij opereren. Dit laatste is niet altijd flexibel genoeg om de alledaagse problemen van mensen op te lossen. Rechters zien dat het zogenoemde ‘toernooimodel’ waarbij partijen lijnrecht tegenover elkaar kunnen komen te staan niet altijd helpt bij een echtscheiding, arbeidsconflict of burenruzie.

Rechters proberen op allerlei manieren het recht te gebruiken om te helpen bij de alledaagse problemen van mensen. Hierdoor ontstaan initiatieven als een andere aanpak van vechtscheidingen, de Burenrechter of Spreekuurrechter. Maar de Rechtspraak heeft niet altijd een antwoord op alle vragen die de maatschappij stelt. Van bedrijfsleven tot maatschappelijk middenveld, van bestuurders tot professionals die dagelijks  met het recht te maken hebben: de Rechtspraak nodigt op donderdag 28 september allerlei betrokkenen uit om mee te denken over een gezamenlijke toekomst.