Kinderrechter Amanda de Nijs was vroeger sociaal advocaat in een Rotterdamse achterstandswijk. ‘Als je daar geboren wordt, sta je bij voorbaat met 10-0 achter. Het is belangrijk dat rechters dat beseffen.’

Kinderrechter Amanda de Nijs [foto's: Serge Ligtenberg]

Als typische Rotterdamse met opgestroopte mouwen ging Amanda de Nijs na haar rechtenstudie aan de slag voor mensen die juridische hulp het hardst nodig hebben: ‘Bij een hardcore sociaal advocatenkantoor, schuin tegenover de rechtbank. De schoonmaker en de advocaat kregen daar hetzelfde loon en we vroegen uit principe geen eigen bijdrage van mensen die we hielpen. Later verhuisden we naar Crooswijk, een volkswijk met 170 nationaliteiten. Het was dynamisch, maar ook vaak schrijnend. Buurtbewoners keerden een grote Dirk-tas om op je bureau, daar kwamen 100 dichte enveloppen uit en jij mocht de problemen oplossen.’

10-0

Ze leerde veel van bijna 20 jaar jeugdrechtadvocatuur. ‘Als je 3 hoog achter geboren wordt bij ouders met weinig geld, die geen Nederlands spreken of de capaciteiten missen om mee te komen in deze complexe samenleving, sta je meteen met 10-0 achter. Ook al doe je nog zo je best om er iets van te maken. Ik stond een vrouw bij die in de prostitutie was beland, haar dochters waren in een pleeggezin geplaatst. Zij ontmoette een fijne man, had 3 jaar later haar leven op orde en was klaar om haar meiden terug te krijgen. Maar de tijd had haar ingehaald. Die meiden zeiden tegen de rechter: “Wij houden heel veel van mama, maar willen niet terug.” Begrijpelijk, maar zo triest. De wetenschap ging ervan uit dat een kind zich aan biologische ouders óf pleegouders moet hechten. Recent onderzoek toont aan dat dat prima allebei kan. Ik ben zo blij met die kentering. Daar kan je als rechter iets mee, in de zin van omgangsregelingen.’

Vechtstand

De Nijs klom geregeld op de barricaden om met haar collega’s wantoestanden in de jeugdzorg aan te kaarten. Maar dagelijks in de vechtstand staan om in de rechtszaal iets voor haar klanten te bereiken, beviel uiteindelijk niet. Ze werd daarom ook mediator en bijzondere curator voor kinderen in familiezaken. ‘Soms kon ik als advocaat echt het verschil maken. Bijvoorbeeld toen 3 kinderen, onder wie een baby, acuut uit huis waren gehaald omdat een van de meisjes op het kinderdagverblijf zou hebben gezegd dat pappa aan haar zat. De ouders waren niet eens gehoord, ze kwamen woedend en wanhopig bij mij. Ik wist ze zo ver te krijgen dat ze hun emoties terzijde schoven en nadachten over een oplossing. “Ik ben onschuldig, maar als het helpt ga ik het huis uit”, zei de vader. Toen mochten de kinderen meteen terug van de rechter. Dat was echt een uitzondering. Normaal krijg je eerst een onderzoek van de kinderbescherming en ben je maanden verder, met een beetje pech zelfs jaren.’

Zelf beslissen

In 2011 werd het tijd om zelf te beslissen. Ze begon aan de rechtersopleiding en zocht zo snel mogelijk haar weg naar de jeugdsector. Nu kan ze via haar beslissingen gezinnen steunen die dreigen weg te zakken. ‘Het gaat heel vaak om een zwakke ouder en een kind dat vanwege zijn problematiek juist veel van de opvoeder vraagt. Als rechter zie je die mensen 1 of 2 keer, als advocaat loop je soms wel 20 jaar met ze mee. Je ziet hun hoop, hun onvermogen.’ Die ervaring sijpelt door in haar aanpak van zaken. Waar ze zich vroeger ergerde aan ondermaatse stukken van jeugdzorg, verbindt ze daar nu consequenties aan. ‘Als een verzoek niet voldoende onderbouwd is, wijs ik het af. Aan meningen heb ik niks, ik wil feiten zien: een mail van school of de huisarts, een bekentenis van ouders. Daar ben ik superalert op.’

Gameverslaving

Stralend vertelt ze hoe het afliep met 2 jongens die thuis zaten met een gameverslaving en angststoornis en hun gescheiden ouders manipuleerden. Jeugdbescherming vroeg om een machtiging tot uithuisplaatsing. Door dat 3 keer af te wijzen en de juiste hulp in te laten schakelen, wist ze het tij te keren. ‘Ze gaan weer naar school en ook thuis gaat het goed, daar ben ik zo blij mee!’

Maar ze ziet ook hoe dingen misgaan. Bijvoorbeeld met een jongen in een pleeggezin. Zijn vader zat in de gevangenis omdat hij moeder had vermoord. Het ging niet goed met de jongen, hij moest naar een gesloten jeugdinrichting voor persoonlijkheidsonderzoek. Dat onderzoek kwam er nooit omdat instanties ruzieden over wie dat moest betalen. ‘Uiteindelijk heb ik verdere verlenging afgewezen; gesloten jeugdzorg is geen wachtkamer.’ Later kwam die jongen weer bij de rechter; hij had een misdrijf gepleegd. ‘Toen was dat onderzoek ineens zo geregeld! Was dat meteen gebeurd, dan was hem veel ellende bespaard gebleven. En het pleeggezin ook. Die mensen zijn hun vertrouwen in de overheid kwijt.’

Lichtpuntje

Ze bewondert de inzet en betrokkenheid van haar collega’s, maar vindt wel dat zij meer voor zichzelf mogen opkomen. ‘En daarmee voor de doelgroep. We hebben het zo druk dat we ’s avonds al niet meer weten wat er ’s ochtends is gebeurd. De uithuisplaatsing van een kind moet in een half uur worden behandeld, dat is echt te kort.’ Binnen die beperking maakt ze er het beste van. ‘Ik zie in elke zaak een lichtpuntje, kan altijd wel iets betekenen. Wij leggen onze beslissingen ook altijd goed uit. Dan komt het voor dat ouders je bedanken, ook al is de uitspraak niet waarop ze hoopten. Ze voelen zich wel gehoord. Daar hebben ze gewoon recht op.’