Als u het niet eens bent met de uitspraak van de rechter, kunt u in hoger beroep gaan. 

Ook de officier van justitie kan het oneens zijn met een uitspraak van de rechter en in hoger beroep gaan. Als dat gebeurt, ontvangt u hierover bericht. U kunt maar één keer in hoger beroep. Hebt u dat al gedaan, dan kunt u in sommige gevallen nog in cassatie.

Termijn om beroep in te stellen

U moet hoger beroep binnen een bepaalde termijn instellen. Meestal is dat 14 dagen na de uitspraak. In bepaalde uitzonderingen gaat de termijn van 14 dagen niet direct na de uitspraak in, maar pas nadat u voor de eerste keer kennis heeft genomen van de uitspraak. 

Bij de griffie van het gerecht dat uw zaak behandelde, kunt u vragen wat voor u de exacte beroepstermijn is. Als u een advocaat hebt, kan ook hij u dat vertellen. 

Na het verstrijken van de beroepstermijn is het vonnis in principe definitief. Bent u te laat met het instellen van hoger beroep dan is de kans dus groot dat het gerechtshof uw zaak in hoger beroep niet in behandeling neemt. 

Voor welke zaken kunt u in hoger beroep gaan? 

Als u veroordeeld bent voor een misdrijf, kunt u altijd in hoger beroep. Als u veroordeeld bent voor een overtreding, kunt u alleen in hoger beroep wanneer u bent veroordeeld tot een geldboete hoger dan 50 euro of een andere straf of maatregel. Heeft de rechter bij het vonnis 2 of meer geldboetes opgelegd voor overtredingen? Dan moet het totaalbedrag hiervan hoger dan 50 euro zijn.

U kunt op verschillende manieren hoger beroep instellen:

In persoon

Meld bij de centrale balie van de rechtbank die uw zaak behandeld heeft, dat u in hoger beroep wilt. Daar wordt een appèlakte opgemaakt.

Machtigen

U kunt zelf hoger beroep instellen maar ook iemand machtigen om dit namens u te doen, bijvoorbeeld uw advocaat. De voorwaarden hiervoor leest u op de achterkant van de dagvaarding.

Volmacht

U mag de griffier bij de rechtbank per brief een volmacht geven om hoger beroep voor u in te stellen. De griffier ontvangt dan ook voor u de oproep voor de zitting en stuurt u deze toe.

Zit u gevangen?

Wanneer u gevangen zit, kunt u een schriftelijke verklaring afleggen dat u hoger beroep wilt instellen. Deze verklaring moet u overhandigen aan het hoofd van de instelling, waar u verblijft. Hij of zij zet vervolgens de vereiste procedure in gang.

Hoger beroep onderbouwen

Bij het instellen van het hoger beroep vermeldt u duidelijk waarom u het niet eens bent met de uitspraak van de rechtbank. Zonder redenen (grieven) voor het hoger beroep kan het hof uw beroep niet-ontvankelijk verklaren. 

In die gevallen dat de rechter u heeft veroordeeld tot alleen een geldboete van maximaal € 500,- kan de voorzitter besluiten dat het gerechtshof uw hoger beroep niet in behandeling neemt. De voorzitter beoordeelt dit aan de hand van onder meer uw aangegeven redenen (grieven) om in hoger beroep te gaan.

Grievenformulier 

Het grievenformulier is een hulpmiddel om aan te geven waarom u in beroep gaat. Let op: met dit formulier stelt u geen beroep in.

• Grievenformulier (pdf, 628,6 KB)

Zowel u als de officier van justitie kunnen in hoger beroep gaan. U ontvangt van de advocaat-generaal een dagvaarding om op de zitting in hoger beroep te verschijnen. In de dagvaarding staan de datum en locatie.

Hoger beroep intrekken

U kunt totdat de zaak door de bode op de gang uitgeroepen is, uw hoger beroep intrekken.

Uitstel zitting aanvragen

Als u niet aanwezig kunt zijn op de zitting, kunt u of uw advocaat om uitstel vragen bij de griffie van het gerechtshof. U moet hier wel een goede reden voor hebben, bijvoorbeeld ziekte.

Protocol

De rechtbanken en gerechtshoven hebben met elkaar een aanhoudingenprotocol ontwikkeld. Daarin wordt beschreven waarmee de rechter rekening houdt als u een verzoek om uitstel van de zitting doet. Het hof is niet verplicht de zitting uit te stellen en kan de zaak ook behandelen zonder uw aanwezigheid. 

Wel/geen uitstel

De rechter beslist in principe pas tijdens de zitting zelf over het uitstel. Soms beslist hij hier al eerder over. U of uw advocaat ontvangt in dat geval bericht. U kunt ook zelf informeren bij de griffie van het gerechtshof.

• Adressen gerechtshoven

Doorlooptijd

De doorlooptijd van een hoger beroep in een strafzaak kan verschillen. Het streven is dat de rechtbank het dossier van uw strafzaak uiterlijk 3 maanden na het indienen van het hoger beroep doorgestuurd heeft naar het hof. Zaken van minderjarige verdachten en gedetineerde verdachten krijgen voorrang. Nadat uw zaak tijdens de zitting behandeld is, doet het hof binnen 2 weken uitspraak.

Verschillen rechtbank en gerechtshof

Bij het gerechtshof worden rechters raadsheren genoemd. De vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie heet bij het gerechtshof een advocaat-generaal.

Bij een hoger beroep in een strafzaak is er altijd een zitting. Het gerechtshof kan geen strafzaken zonder een zitting afdoen. 

De procedure bij het gerechtshof is vergelijkbaar met die bij de rechtbank. Het gerechtshof beoordeelt uw zaak helemaal opnieuw. Dit is alleen anders als u alleen in hoger beroep bent gegaan omdat u het niet eens bent met de hoogte van de straf. In dat geval buigt het gerechtshof zich alleen over de vraag welke straf in uw geval passend is.

Voor aanvang van de zitting

Op de dag van de zitting meldt u zich bij de (centrale) balie van het gerechtshof. Die vertelt u waar u op de gang kunt wachten tot uw zaak begint. Als uw zaak aan de beurt is, roept de bode uw naam en zaak. Iedereen gaat naar binnen en neemt plaats.

Aanwezigen zitting

U bent niet verplicht om naar de zitting te komen. Komt u wel, dan kunt u de vragen van de voorzitter beantwoorden en krijgt u de gelegenheid om een mondelinge toelichting te geven. Komt u niet, dan kunt u de verdediging aan uw advocaat overlaten. Hiervoor moet u uw advocaat machtigen.

Verstek

Als u niet verschijnt, niet reageert op de dagvaarding en ook niet uw advocaat machtigt, kan het hof uw zaak bij verstek (buiten uw aanwezigheid) behandelen. U kunt wel een brief schrijven om uw mening aan het hof te laten weten. Het hof kan u alsnog verplichten om te verschijnen.

Getuigen en deskundigen

Getuigen en deskundigen worden alleen nogmaals gehoord als het hof denkt dat dit in het belang van de verdediging is of als het hof dit noodzakelijk vindt. Nieuwe getuigen en deskundigen zullen meestal wel worden gehoord. In bepaalde gevallen kunnen ook meegebrachte getuigen en deskundigen gehoord worden.

Reclassering

Soms is er ook behoefte aan een nieuw onderzoek door de reclassering, bijvoorbeeld over hoe uw levensomstandigheden nu zijn.

Tolk

Als u niet goed Nederlands spreekt of begrijpt of als u doof of slechthorend bent, kan er door de advocaat-generaal of de rechter een tolk geregeld worden die u kosteloos bijstaat. U moet dit bij voorkeur ruim voor de zittingsdatum aangeven.

Slachtoffer en benadeelde partij

Als het slachtoffer heeft aangegeven daar prijs op te stellen, wordt hij/zij geïnformeerd over de zittingsdatum. Ook mag het slachtoffer de zitting bijwonen.

Schadevergoeding

Als een slachtoffer schade heeft geleden kan hij/zij een schadevergoeding vragen. De vordering als benadeelde partij moet al bij de eerste rechter zijn ingediend. Op de zitting in hoger beroep kan het slachtoffer de vordering toelichten. In hoger beroep mag de vordering niet worden uitgebreid. Mogelijk beslist het hof dat u die schadevergoeding (deels) moet betalen.

Spreekrecht

In zeden- en geweldszaken hebben de slachtoffers (of de nabestaanden) de bevoegdheid om gebruik te maken van het spreekrecht. Zij kunnen op de zitting toelichten welke gevolgen het strafbaar feit voor hen heeft gehad. Soms heeft het slachtoffer in plaats daarvan een schriftelijke slachtofferverklaring opgemaakt. Deze wordt tijdens de zitting voorgelezen. Soms kunnen ook anderen het spreekrecht uitoefenen.

Zitting bijwonen

Openbaar

De zitting is in principe openbaar. U mag bijvoorbeeld familieleden of vrienden meenemen. Ook journalisten en andere belangstellenden hebben vrije toegang. 

Leeftijdsbeperking

Iedereen ouder dan 12 jaar mag openbare zittingen van de strafrechter bijwonen. De voorzitter van het hof kan aan iemand tot 18 jaar de toegang weigeren als hij het ongepast vindt dat deze de zaak bijwoont.

Achter gesloten deuren

Soms vindt de zitting achter gesloten deuren plaats. Dan hebben anderen geen toegang tot de zitting. Dit heeft meestal te maken met kwetsbaarheid en privacy. Bijvoorbeeld als u als verdachte minderjarig bent. De uitspraak is altijd in het openbaar, ook als de behandeling plaatsvond achter gesloten deuren.

Inhoudelijke behandeling

Nadat het hof heeft vastgesteld dat alle vormen in het vooronderzoek goed zijn nageleefd en het de zaak mag behandelen, zal het hof 4 vragen moeten beantwoorden:

Is het ‘wettig en overtuigend’ bewezen dat u het feit gepleegd heeft?

Deze vraag beantwoordt het hof aan de hand van:
- wettige bewijsmiddelen
zoals de aangifte, getuigenverklaringen, deskundigenverklaringen en beeldmateriaal dat het hof zelf bekeken heeft.
- de eigen overtuiging
de raadsheren moeten op grond van de bewijsmiddelen ervan overtuigd zijn dat u het feit heeft begaan heeft. Zijn zij dat niet, dan wordt u vrijgesproken.

Is het feit strafbaar?

Als het feit bewezen is, gaat het hof na of het ook strafbaar is. In bijzondere omstandigheden kan het begrijpelijk zijn dat u zich niet strikt aan de wet heeft gehouden. Bijvoorbeeld als er sprake was van noodweer. Het feit is dan niet strafbaar.

Bent u strafbaar?

Het kan zijn dat het plegen van de daad u niet is aan te rekenen. In dat geval ontbreekt uw schuld en bent u niet strafbaar. Bijvoorbeeld omdat u het strafbare feit onder invloed van een geestelijke stoornis heeft gepleegd (ontoerekeningsvatbaar) en er niets aan kon doen dat u zo gehandeld heeft.

Welke straf krijgt u opgelegd

Als het hof heeft vastgesteld dat u het strafbare feit heeft begaan en daarvoor strafbaar bent, zal het bepalen of u een straf en/of maatregel krijgt opgelegd.

Oriëntatiepunten

De rechtbanken en gerechtshoven hebben in de loop der jaren zogenaamde oriëntatiepunten voor straftoemeting ontwikkeld. Deze geven weer welke straf rechters bij bepaalde strafbare feiten ongeveer opleggen. In veel oriëntatiepunten worden ook omstandigheden genoemd waardoor de straf hoger of lager uitvalt. De rechter is niet gebonden aan deze oriëntatiepunten. De rechter zal in elke zaak rekening houden met de bijzondere omstandigheden van het geval.

Verloop zitting

De inhoudelijke behandeling verloopt als volgt:

1. De bode roept uw naam en zaak, iedereen neemt plaats in de zittingszaal. 
2. De voorzitter controleert de persoonsgegevens en geeft een korte uitleg over uw rechten tijdens de zitting, zoals het recht om niet te antwoorden op vragen die worden gesteld (u heeft zwijgrecht).
   
3. De advocaat-generaal leest de tenlastelegging voor. Hierin staat waarvan u wordt verdacht.
4. Onderzoek door het hof (vragen aan u als verdachte, horen van getuigen/deskundigen en behandelen van de stukken. U mag als verdachte aan getuigen/deskundigen ook vragen stellen
5. Behandeling van een eventuele vordering voor een schadevergoeding van een benadeelde partij (slachtoffer). De benadeelde mag ook een mondelinge toelichting geven.
6. In sommige gevallen mag een slachtoffer spreekrecht uitoefenen. Het slachtoffer mag dan aan het hof – los van een eventueel verzoek tot schadevergoeding – toelichten welke gevolgen het strafbare feit voor hem/haar heeft gehad.
7. Behandeling van persoonlijke omstandigheden van u als verdachte
8. De advocaat-generaal geeft zijn standpunt over uw zaak (requisitoir) en zegt welke straf hij eist.
9. Daarna houdt uw advocaat of u zelf een pleidooi. Dit is uw verdediging.
10. De advocaat-generaal mag ingaan op het pleidooi.
11. U of uw advocaat mag reageren op wat de advocaat-generaal heeft gezegd. U mag als verdachte zelf geen vragen stellen aan de advocaat-generaal. Wel mag u het aangeven als iets niet duidelijk is.
12. Als verdachte krijgt u het laatste woord.
13. Na het laatste woord sluit de voorzitter het onderzoek af. De voorzitter geeft aan wanneer de uitspraak zal worden gedaan.

Het hof doet meestal binnen 2 weken na de zitting uitspraak (arrest). U krijgt de uitspraak thuisgestuurd. Als u een advocaat heeft ingeschakeld, ontvangt deze de uitspraak.

Mogelijke uitspraken

Het gerechtshof beoordeelt uw zaak helemaal opnieuw. Het hof kan u onder meer: 

• vrijspreken 
• een (al dan niet voorwaardelijke) straf of maatregel opleggen. 
• ontslaan van alle rechtsvervolging (ovar). Dit betekent dat u niet veroordeeld wordt, hoewel het strafbare feit bewezen is. Het gaat dan om bijzondere omstandigheden waarin het begrijpelijk is dat u zich niet strikt aan de wet heeft gehouden. Het feit is dan niet strafbaar of u bent als dader niet strafbaar. Een voorbeeld van een bijzondere omstandigheid kan zijn als u heeft gehandeld uit zelfverdediging.

Als u het niet eens bent met de uitspraak van het gerechtshof kunt u in cassatie gaan bij de Hoge Raad der Nederlanden. U doet dan een verzoek aan de Hoge Raad om de uitspraak van het gerechtshof te vernietigen. De Hoge Raad doet de zaak inhoudelijk niet over, maar toetst of het recht en de procesregels goed zijn uitgelegd en toegepast.

• Cassatieberoep