De volgende personen of instellingen mogen een aanvraag tot curatele indienen:

• de persoon voor wie de curatele bedoeld is (de betrokkene)
• de echtgenoot of andere partner
• familieleden (bloedverwanten) tot in de 4e graad; dit zijn ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, ooms, tantes, neven en nichten
• degene die het gezag over de betrokken persoon heeft. Bijvoorbeeld de voogd, als de betrokkene nog jonger is dan 18 jaar (minderjarig)
• de bewindvoerder of mentor van de betrokkene
• de instelling die de betrokkene verzorgt of begeleidt
• de officier van justitie

De persoon die de aanvraag voor curatele indient is de verzoeker. De persoon voor wie de beschermingsvorm curatele is bedoeld, heet de betrokkene. De betrokkene kan ook de verzoeker zijn.

De particuliere curator moet handelingsbekwaam zijn en mag niet:

• een direct betrokken of behandelend hulpverlener zijn (dit geldt in principe alleen voor professionele hulpverleners)
  
• onderdeel zijn van de leiding of het personeel van de organisatie die de betrokkene verzorgt of begeleidt.
• zelf een betrokkene zijn voor wie curatele, bewind (zie onderstaande uitzondering) of mentorschap is ingesteld
• failliet zijn
• in de wettelijke schuldsanering zitten
• de Wsnp-bewindvoerder van de betrokkene zijn 

Uitzondering bewind

Wil iemand particuliere curator worden, maar staat hij zelf onder bewind? Dan mag hij wel particuliere curator worden, als hij aan 2 voorwaarden voldoet:

• Hij behoort tot de kring van personen die curatele mag aanvragen (zie uitleg bij ‘wie kan de aanvraag indienen’ boven aan de pagina).
• Hij verricht zijn taken samen met een tweede curator. En deze tweede curator mag als enige beslissen over de financiële zaken van de betrokkene.

1 of 2 curatoren

De rechter kan ook in andere gevallen 2 curatoren benoemen, bijvoorbeeld beide ouders. Bij de aanvraag moet u zeggen wie u voorstelt als curator(en).

Professionele curatoren

Naast particuliere curatoren zijn er ook professionele curatoren. Zij moeten voldoen aan wettelijke eisen (rijksoverheid.nl) voordat de rechter hen kan benoemen.

U vult als verzoeker het formulier verzoek tot ondercuratelestelling (pdf, 724,8 KB) in. Gebruik hierbij eventueel de toelichting (pdf, 189,4 KB). Vermeld of het om een spoedsituatie gaat. 

Stuur het aanvraagformulier en onderstaande bijlagen naar de rechtbank in het gebied waar de betrokkene woont. Of geef ze af bij de informatiebalie van deze rechtbank.

Bijlage bereidverklaring voorgestelde curator(en)

U stelt in het aanvraagformulier 1 of 2 curatoren voor. De rechter volgt meestal de voorkeur van de betrokkene. U laat de voorgestelde curator of curatoren een bereidverklaring ondertekenen (pdf, 586,6 KB). Als ouder(s) de curator(en) willen worden, hoeven zij geen bereidverklaring te ondertekenen.

Bijlage akkoordverklaring belanghebbenden

In het aanvraagformulier zet u de gegevens van familieleden van de betrokkene:

• partner en meerderjarige kinderen of, als die er niet zijn:
• ouders of, als die er niet zijn:
• meerderjarige broers en zussen 

De familieleden die u in het formulier noemt, zijn belanghebbenden.

Vraag de belanghebbende(n) of zij het eens zijn met de curatele en de voorgestelde curator(en).

• Belanghebbende(n) zijn akkoord - Laat hen een akkoordverklaring (pdf, 622,2 KB) ondertekenen. Zij hoeven dan niet naar de zitting te komen.
• Belanghebbende(n) zijn niet akkoord - Zij kunnen tijdens de zitting uitleggen waarom zij het niet eens zijn met het verzoek. Of zij melden dit in een brief aan de rechter, nadat ze een uitnodiging voor de zitting hebben gekregen.

Bijlage medische verklaring

Het is handig als u een verklaring van een deskundige meestuurt, waaruit de rechter kan opmaken waarom curatele nodig is. Bijvoorbeeld:

• een verklaring van een arts of behandelaar over de medische en psychische conditie van de betrokkene
• een indicatiebesluit van het Centrum Indicatiestelling Zorg
• een verklaring van een verslavingskliniek 

Heeft u zo’n verklaring niet, dan kunt u het verzoek toch indienen.

In de uitnodiging staat waar en wanneer de zitting plaatsvindt. De griffie van de rechtbank stuurt een uitnodiging aan de:

• verzoeker
• betrokkene
• voorgestelde curator(en)
• belanghebbende(n)

De rechter kan besluiten de belanghebbende(n) niet uit te nodigen als:

• de belanghebbende(n) de akkoordverklaring heeft/hebben ondertekend
• de betrokkene in het aanvraagformulier vraagt om de belanghebbende(n) niet te informeren

Het kan ook zijn dat de rechtbank de getuigen uitnodigt die op het aanvraagformulier staan vermeld.

Kunt u niet naar de zitting komen? 

Kunt u om medische redenen niet naar de zitting komen, neem dan contact op met de rechtbank. De contactgegevens staan in de uitnodiging.

Het is mogelijk dat de rechter al bij het bekijken van de aanvraag tot curatele vindt dat de zitting op de verblijfplaats van de betrokkene moet plaatsvinden. Dan staat dit in de uitnodiging.

Kunt u om een andere dan een medische reden niet naar de zitting komen, neem ook dan contact op met de rechtbank. Bent u als verzoeker en/of betrokkene niet bij de zitting en heeft u zich niet afgemeld? Dan kan de rechter uw aanvraag tot curatele afwijzen.

Belanghebbenden zijn niet verplicht om naar te zitting te komen. Belanghebbenden zijn de partner en meerderjarige kinderen of, als die er niet zijn, ouders en meerderjarige broers en zussen.

Bent u belanghebbende? U kunt een akkoordverklaring (pdf, 622,2 KB) invullen en ondertekenen als u dit nog niet heeft gedaan bij de aanvraag. U kunt ook naar de rechter een brief sturen met uw reactie op het verzoek. Zet in de brief:

• uw naam, adres en de datum van ondertekenen
• het nummer dat in de uitnodiging voor de zitting staat
• uw reactie op het verzoek. Geef aan waarom u het eens of oneens bent met het verzoek.
• uw handtekening

Als er stukken zijn die uw verhaal duidelijk maken, stuur die dan mee als bijlagen.

Reactie opsturen

Stuur de brief met de bijlagen of de akkoordverklaring naar de rechtbank. Het adres staat in de uitnodiging voor de zitting. U kunt de stukken ook afgeven bij de informatiebalie van de rechtbank.

De zitting is niet openbaar. Bij de zitting mogen alleen de volgende personen aanwezig zijn:

• de verzoeker
• de betrokkene
• de voorgestelde curator(en)
• de belanghebbende(n) die een uitnodiging voor de zitting hebben ontvangen

De betrokkene kan aan de rechter vragen of anderen bij de zitting aanwezig mogen zijn. Bijvoorbeeld de persoonlijk begeleider van de instelling die hem verzorgt of begeleidt. Dit kan hij per brief aanvragen voor de zitting. Of hij vraagt het aan de gerechtsbode/rechter voordat hij de zittingszaal ingaat.

Wat vraagt de rechter tijdens de zitting?

De rechter behandelt het verzoek voor curatele mondeling tijdens een zitting. Hij vraagt aan iedereen hun mening over het verzoek. De rechter stelt ook andere vragen. Zo kan hij erachter komen of de betrokkene echt niet voor zijn persoonlijke zaken en geldzaken kan zorgen. En of de betrokkene in staat is zijn wil te bepalen

Verder legt de rechter aan de voorgestelde curator(en) uit wat de taken en verplichtingen zijn. En hij vraagt of de voorgestelde curator(en) hem goed hebben begrepen. Ook vraagt de rechter aan de betrokkene of hij begrijpt wat curatele betekent.

De rechter beoordeelt of curatele nodig is. Hij kan:

• met het verzoek akkoord gaan
• het verzoek afwijzen
• een lichtere vorm van hulp instellen: bewind en/of mentorschap
• beslissen dat de curatele voor een bepaalde periode geldt
• een tijdelijk (provisioneel) bewindvoerder aanstellen in afwachting van de beslissing op het curateleverzoek

De rechter zal zijn beslissing altijd uitleggen en op papier zetten

Beschikking

De rechter zet zijn beslissing op papier. Dit heet een beschikking. De rechtbank stuurt deze zo snel mogelijk na de zitting naar:

• de verzoeker
• de betrokkene
• de voorgestelde curator(en)
• de belanghebbende(n) 

Gaat de rechter akkoord met het verzoek? Dan benoemt hij meestal de curator(en) waar de betrokkene een voorkeur voor heeft. De curatele gaat in op de dag van de uitspraak. Vanaf dat moment is de betrokkene handelingsonbekwaam. Dat heeft direct grote gevolgen. De rechter bepaalt op verzoek een vergoeding voor de curator(en).

Provisionele bewindvoerder

Is er in een eerdere (spoed)procedure een tijdelijke (provisionele) bewindvoerder aangesteld? Dan vervalt deze benoeming zodra de rechter een uitspraak heeft gedaan.

Niet eens met de uitspraak

Bent u het niet eens met de uitspraak van de rechter? En bent u

• verzoeker
• betrokkene
• belanghebbende 

dan kunt u in hoger beroep gaan.

In hoger beroep legt u de zaak voor een nieuwe behandeling voor aan het gerechtshof. Dit moet u binnen 3 maanden na de uitspraak doen. Een advocaat moet het hoger beroep starten.