Als de Raad voor de Kinderbescherming een uithuisplaatsing heeft aangevraagd en er een zitting komt bij de rechtbank, krijgt u hierover bericht per post, per e-mail of via uw advocaat. Er kan dan veel op u afkomen. Bijvoorbeeld omdat u niet weet wat een uithuisplaatsing is of hoe de rechtszaak verloopt. Of omdat het onrechtvaardig voelt of u zich schaamt.

Het is belangrijk om dit te weten en uw kinderen te vertellen:

• Een uithuisplaatsing via de kinderrechter is geen vrijwillige uithuisplaatsing, maar een zogenoemde gedwongen uithuisplaatsing. U moet eraan meewerken als de kinderrechter toestemming aan de jeugdbeschermingsorganisatie (gecertificeerde instelling) geeft om uw kind uit huis te plaatsen. Maar het is geen straf, u wordt niet veroordeeld.
• Een uithuisplaatsing is een kinderbeschermingsmaatregel. Geeft de kinderrechter toestemming voor een uithuisplaatsing? Dan is dat uit bezorgdheid over de vraag of uw minderjarige kind(eren) zich veilig kunnen ontwikkelen in uw thuissituatie. Of omdat observatie en onderzoek naar de geestelijke of lichamelijke gezondheid van uw kind nodig is. Een uithuisplaatsing is er om u te helpen uw kind(eren) veilig te laten opgroeien.
• Een uithuisplaatsing kan alleen als de doelen van de ondertoezichtstelling (OTS) niet bereikt kunnen worden als uw kind thuis blijft wonen.
• Alleen de kinderrechter kan toestemming voor een uithuisplaatsing geven, een jeugdbeschermingsorganisatie kan dat niet.
• De kinderrechter weegt veel dingen af: hij kijkt naar de wet en naar de feiten en omstandigheden; hij kan een uithuisplaatsing alleen uitspreken als er voldoende reden voor is en dit in het belang van het kind is.
• De kinderrechter kan ook uw kinderen (van 12 jaar en ouder) spreken als zij dat willen. Dit heet een kindgesprek. U bent er als ouders niet bij. Uw kinderen mogen ook een brief aan de rechter sturen.
• De gedwongen uithuisplaatsing stopt automatisch zodra uw kind 18 jaar wordt. Is een jeugdige, opgenomen in een gesloten instelling voor jeugdhulp, 18 jaar geworden? Dan kan de kinderrechter onder strikte voorwaarden, na een verzoek daartoe, ook besluiten dat uw kind daar nog maximaal zes maanden moet verblijven. Als uw kind in een pleeggezin of gezinshuis verblijft en daar wil en kan verblijven, kan uw kind daar tot zijn of haar 21e verjaardag blijven. Dit is wel op vrijwillige basis. Daarna kan aan de gemeente gevraagd worden of dit kan worden verlengd tot de jongere 23 jaar is.
  

Niet via de rechter: vrijwillige uithuisplaatsing

• Bij een vrijwillige uithuisplaatsing stemmen ouders of verzorgers ermee in dat iemand anders tijdelijk hun minderjarig(e) kind(eren) opvoedt.
• Een hulpverlener regelt dit voor ouders of verzorgers.
  
• De hulpverlener vraagt hiervoor bij de gemeente een zogenoemde verleningsbeschikking aan.

Vrijwillige uithuisplaatsing (regelhulp.nl)

Via de rechter: gedwongen uithuisplaatsing

Een uithuisplaatsing die de kinderrechter uitspreekt, heet ook wel een gedwongen uithuisplaatsing. U moet eraan meewerken.

Spoedverzoeken

In het geval van spoed kan een kinderrechter instemmen met directe uithuisplaatsing. Er komt dan wel binnen 2 weken een zitting, waar ouders of verzorgers kunnen laten weten wat zij vinden van de uithuisplaatsing.

Uithuisplaatsing via de gemeente

Bij een uithuisplaatsing in een gesloten instelling voor jeugdhulp, waarbij de procedure via de gemeente loopt en de ouders instemmen, hoeft uw kind niet al onder toezicht te staan (OTS). De Raad voor de Kinderbescherming of een jeugdbeschermingsorganisatie (gecertificeerde instelling) zijn in zo'n geval ook niet betrokken. Alleen de jeugdhulp die vanuit de gemeente wordt georganiseerd in het vrijwillig kader. Uw kind is wel verplicht hier aan mee te werken. De kinderrechter toetst het verzoek.

Er zijn meer kinderbeschermingsmaatregelen waar alleen de kinderrechter over kan beslissen en waaraan ouders of verzorgers moeten meewerken:

• ondertoezichtstelling (OTS)
  Uw kind staat meestal al onder toezicht (OTS) als er een uithuisplaatsing wordt aangevraagd. 
  
• voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS)
  Kan tegelijk met een spoeduithuisplaatsing worden aangevraagd.
• beëindiging van het ouderlijk gezag
  Als er geen kinderbeschermingsmaatregel passend is voor de gezinssituatie, kan de kinderrechter het ouderlijk gezag beëindigen en komt er voogdij: iemand anders krijgt het gezag over een kind.

Alleen de Raad voor de Kinderbescherming (kinderbescherming.nl), jeugdbeschermingsorganisaties (de zogenoemde gecertificeerde instellingen (keurmerk.nl)) en in een enkel geval het Openbaar Ministerie mogen deze kinderbeschermingsmaatregelen verzoeken.

De aanvrager van een uithuisplaatsing – meestal de Raad voor de Kinderbescherming of een jeugdbeschermingsorganisatie (gecertificeerde instelling) –  stelt een soort plek voor waar het kind tijdelijk gaat wonen. Dit kan in de open of de gesloten jeugdhulp zijn. De kinderrechter kan alleen toestemming geven voor een uithuisplaatsing voor de soort plek die is aangevraagd. De kinderrechter mag niet zelf een ander soort plek bepalen.

Mogelijkheden van open jeugdhulp

• de andere ouder (met of zonder ouderlijk gezag)
• een ander familielid of een kennis (netwerkpleeggezin genoemd)
• pleegouders
  
• een gezinshuis
• een kamertrainingscentrum, waar jongeren zelfstandig leren wonen
• een open instelling van een zorgaanbieder

Open instellingen zijn geen vorm van vrijheidsbeneming. De deur zit niet op slot en de kinderen hebben daar meer vrijheden.

Gesloten jeugdhulp

Voor kinderen tot 18 jaar is er soms ook gesloten jeugdhulp mogelijk, als:

• er sprake is van ernstige opvoedingsproblemen of een kind een ernstige gedragsstoornis heeft waardoor de ontwikkeling naar volwassenheid ernstig wordt belemmerd, en
• het risico bestaat dat het kind uit beeld raakt van de jeugdhulp (uit eigen beweging of door anderen) en daardoor niet de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft, en
• er een instemmingsverklaring van een gedragswetenschapper aanwezig is.

Bij gesloten jeugdhulp zit de deur op slot. Uw kind mag niet alleen naar buiten en anderen niet naar binnen.

Meer informatie gesloten jeugdhulp/Jeugdzorgplus (regelhulp.nl)

Met de jeugdbeschermingsorganisatie maakt u afspraken over of en wanneer u uw kind kunt zien. Wanneer de rechter al een omgangsregeling met uw kind heeft vastgesteld, dan blijft deze gelden. De jeugdbeschermingsorganisatie kan de kinderrechter wel vragen deze omgangsregeling te wijzigen. Als uw kind in een gesloten instelling is opgenomen, dan maakt u met de instelling afspraken over of en wanneer u uw kind kunt zien.

Ouders of verzorgers kunnen de kinderrechter niet vragen om een uithuisplaatsing van een kind. Wie kan dit wel:

• de Raad voor de Kinderbescherming: als er nog geen kinderbeschermingsmaatregel is;
• een jeugdbeschermingsorganisatie: als er al een OTS is;
• het Openbaar Ministerie (hier maken ze slechts in uitzonderlijke gevallen gebruik van);
• het college van Burgemeester en Wethouders voor een plaatsing in een gesloten jeugdinrichting: hiervoor moeten de ouders met gezag toestemming geven.

In de brief staat waar en wanneer de zitting is over een aangevraagde uithuisplaatsing. U kunt voorafgaand aan de zitting of tijdens de zitting laten weten of u denkt dat een uithuisplaatsing een goede beslissing van de kinderrechter zou zijn. Gaat de zitting over een aanvraag voor gesloten jeugdhulp, dan krijgt uw minderjarige kind een eigen oproep voor de zitting. Het kan dan zelf laten weten het wel of niet eens te zijn met gesloten jeugdhulp. Uw kind krijgt dan een eigen advocaat en hoeft daar niet voor te betalen.

Reageer op het verzoek tot een uithuisplaatsing

Twijfelt u of weet u het niet?

Rechters mogen u niet adviseren, omdat zij onpartijdig en onafhankelijk zijn. Weet u niet wat u moet doen, dan kunt u contact opnemen met het Juridisch Loket (telefoon 0800 80 20), een advocaat of iemand anders die u kan helpen.

Als u niets laat weten

U mag ervoor kiezen helemaal niets te doen. Alleen beslist de kinderrechter dan over een uithuisplaatsing zonder te weten wat u vindt. U krijgt de beslissing van de kinderrechter na een aantal weken per post.

Nadat de kinderrechter de jeugdbeschermingsorganisatie toestemming heeft gegeven om uw kind(eren) uit huis te plaatsen, bent u als ouder of verzorger verplicht om mee te werken wanneer de jeugdbeschermingsorganisatie uw kind uit huis plaatst.

Verzet u zich ertegen, dan kan de jeugdbeschermingsorganisatie overwegen ondersteuning aan de politie te vragen. Blijft u zich verzetten tegen de uithuisplaatsing en heeft u bij een eventuele ondertoezichtstelling schriftelijke aanwijzingen die u niet opvolgt, dan kan de jeugdbeschermingsorganisatie aan de Raad voor de Kinderbescherming vragen om onderzoek te doen naar de vraag of het gezag van de ouders beëindigd moet worden.

U bent niet verplicht een advocaat in te schakelen. Het mag wel en kan verstandig zijn. Een advocaat kan:

• uw vragen beantwoorden en veel zorgen uit handen nemen.
• u adviseren hoe u reageert op het verzoek tot een uithuisplaatsing.
• u helpen om een verweerschrift te maken.
• u helpen uw verhaal te vertellen tijdens de zitting.

Kunt u de kosten van een advocaat niet of slechts gedeeltelijk betalen? Mogelijk komt u in aanmerking voor een subsidie van de Raad voor Rechtsbijstand. Dit hangt af van uw inkomen en eigen vermogen.

Meer over kosten en rechtsbijstand

U kunt zich op een aantal manieren voorbereiden op de zitting. Dit scheelt vaak in de spanning die u van tevoren kunt voelen.

Voorbereiden op de zitting

De kinderrechter kan tijdens de zitting uitspraak doen of daarna. Ook als u de uitspraak tijdens de zitting hoort, krijgt u deze nog per brief. Bereidt u zich erop voor dat het emotioneel kan zijn om de uitspraak te lezen. Want die kan ingrijpend zijn voor de komende periode in het leven van u en uw kinderen. Ook kunt u lezen wat u kunt doen als u het niet met de uitspraak eens bent.

Meer over de uitspraak

Ouders of verzorgers:

• houden het gezag over de kinderen, maar zij voeden en verzorgen hen tijdelijk niet;
• spreken met de jeugdbeschermingsorganisatie af wanneer zij hun kind mogen zien. Als de rechter al een omgangsregeling heeft vastgesteld, dan blijft deze gelden. De jeugdbeschermingsorganisatie kan de kinderrechter wel vragen deze omgangsregeling te wijzigen;
• kunnen bezwaren tegen de uithuisplaatsing melden bij de kinderrechter (ook kinderen vanaf 12 jaar kunnen bezwaren melden bij de kinderrechter);
• mogen de kinderrechter vragen de uithuisplaatsing eerder te stoppen als de jeugdbeschermer (gezinsvoogd) er niet zelf om vraagt (kinderen vanaf 12 jaar mogen dit ook vragen).
  

• De kinderrechter kan een jeugdbeschermingsorganisatie toestemming geven om uw kind uit huis te plaatsen voor maximaal 12 maanden.
• Is er ook nog een ondertoezichtstelling, maar is de vastgestelde periode voor de uithuisplaatsing om? Dan komt uw kind weer bij u wonen.
• Inmiddels meerderjarige kinderen kunnen tot hun 21e gebruik blijven maken van jeugdhulp. Dit is dan niet meer gedwongen, maar vrijwillig bij de gemeente. De jongere moet daar dan zelf mee instemmen. Zo mag bijvoorbeeld een jongere vrijwillig tot zijn 21e in zijn pleeggezin of gezinshuis blijven wonen. Daarna kan aan de gemeente gevraagd worden of dit kan worden verlengd tot de jongere 23 jaar is.
  

Verlenging

• Als er al een uithuisplaatsing is, kan alleen de jeugdbeschermingsorganisatie verlenging van de uithuisplaatsing aan de kinderrechter vragen, steeds voor maximaal 12 maanden. De Raad van de Kinderbescherming (of het OM) kan dit niet aan de kinderrechter vragen.
• De jeugdbeschermingsorganisatie moet bij zijn vraag aan de kinderrechter duidelijk maken waarom hij vindt dat de uithuisplaatsing nog nodig is.
• De jeugdbeschermingsorganisatie kan aan de kinderrechter toestemming vragen om een jeugdige die 18 jaar is geworden en is opgenomen in een gesloten instelling voor jeugdhulp, daar nog maximaal zes maanden te laten verblijven. De kinderrechter geeft deze toestemming alleen als aan strikte voorwaarden is voldaan.
• Zijn de ouders of verzorgers het niet eens met verlenging, dan kunnen zij dit aan de kinderrechter laten weten (in verweer gaan). Dit gaat op dezelfde manier als in verweer gaan bij een aangevraagde nieuwe uithuisplaatsing.

Eerder beëindigen

Het kan zijn dat de door de kinderrechter bepaalde periode voor de uithuisplaatsing nog niet om is, terwijl u (wel met ouderlijk gezag) of uw minderjarig kind (wel ouder dan 12 jaar) denkt dat de uithuisplaatsing niet meer nodig is. Als de jeugdbeschermingsorganisatie dan niet vraagt om opheffing van de uithuisplaatsing, kunnen u of uw kind dit de kinderrechter vragen.

U betaalt geen kosten voor de behandeling van uw zaak door de rechter (griffierecht). U betaalt wel de kosten voor een advocaat als u deze inschakelt.

Meer over de kosten

De procedure van een verzoek tot uithuisplaatsing duurt minimaal 3 weken. Bij spoed is er een voorlopige ondertoezichtstelling met machtiging tot uithuisplaatsing mogelijk.