‘Ik behandel een zaak met een warm hart en een scherp verstand’, zegt Yuri Marijs (51), sinds 2021 militaire politierechter bij de rechtbank Gelderland.

Politierechter Yuri Marijs [foto: Bas Kijzers]

‘De militaire verdachte is een andersoortige verdachte. Hij is niet de gemiddelde man die je bij strafrecht ziet. Ik zeg man, want vrouwelijke militaire verdachten heb ik nog niet gezien. Politierechters krijgen steeds meer te maken met verwarde verdachten die kampen met allerlei problemen. Dat is bij de militaire politierechter anders. De militair heeft zijn leven over het algemeen op orde. Hij houdt van structuur, heeft een groot plichtsbesef en is gepassioneerd over zijn vak. Ik begrijp dat; ik kom zelf uit een kleine militaire familie. En hij werkt in een hiërarchische organisatie en is gewend om bevelen op te volgen. Ook een militaire verdachte is niet verplicht om te verschijnen bij de rechter, maar als hij wordt opgeroepen dan komt-ie. Hij loopt niet weg voor zijn verantwoordelijkheid.’

Schuldbewust

‘Juist omdat militairen zich bewust zijn van hun maatschappelijke positie, komen ze in uniform naar de rechtbank. Van Defensie moet dat, van de rechtbank hoeft dat niet. Als rechter vertel je de verdachte dat hij niet verplicht is om antwoord te geven op vragen die hem worden gesteld. Een militaire verdachte geeft gewoonlijk antwoord. Hij vertelt wat er wel of niet is gebeurd. Zijn proceshouding is in de regel echt anders dan die van een verdachte bij de gewone politierechter. Hij is veelal schuldbewust. De verdenkingen zijn ook wel anders. Ze draaien vaak om verkeersdelicten, om eenvoudige mishandeling en om drugs. Het zou kunnen dat dat komt omdat het machogehalte relatief hoog is. Jonge gasten die in hun onbezonnenheid iets stoms doen – soms met grote gevolgen. Ik heb als militaire politierechter nog nooit een officier voor mij gehad, het zijn vooral jongens met een lagere rang.’

Voorbeeldfunctie

‘Militaire verdachten zijn zich bewust van de consequenties van een veroordeling. Een vonnis komt bij een militair harder aan dan bij een gemiddelde burger. Een strafzaak kan gevolgen hebben voor zijn carrière. Een militaire verdachte kan afhankelijk van de bestraffing zijn baan verliezen of er komen zoveel kruisjes achter zijn naam dat hij een verdere loopbaan bij Defensie wel kan vergeten. Daar houd ik rekening mee, maar dat zijn gewoon de persoonlijke omstandigheden waarmee je als rechter altijd rekening houdt. Ik kijk naar alles. Iemands carrièremogelijkheden op zich zijn voor mij niet doorslaggevend. Een militair heeft namelijk wel een voorbeeldfunctie. Ik schroom er ook niet voor om te straffen, maar in de regel komt een militair bij een veroordeling niet meteen in de knel bij Defensie.’

Grapje

‘Ik behandel een zaak met een warm hart en een scherp verstand; het liefst in die volgorde. Hard op de boodschap en zacht op de persoon, maar dat hangt wel af van het verwijt en het gedrag van de verdachte. Ik probeer als militaire politierechter de toon in de rechtszaal neutraal en zakelijk te houden, maar hij moet ook licht zijn. Als daar een grapje voor nodig is, dan maak ik dat grapje. Humor is erg belangrijk. Verdachten komen nerveus de zittingszaal binnen. Iemand gaat over jou beslissen. Dat is spannend, zeker voor een jonge soldaat I of korporaal. Om zijn zenuwen snel weg te krijgen, doe ik zo gewoon mogelijk en gebruik ik gewonemensentaal. Ik heb het over agent en niet over verbalisant, over een strafblad en niet over documentatie. Ik merk dat dat werkt.’

Topsport

‘Ik wil uiteindelijk een goed gesprek met een verdachte voeren. Militairen lopen daar gewoonlijk niet voor weg. Je kunt het als militaire politierechter ergens over hebben en je kunt ook maatwerk leveren. Ik heb daarbij het geluk dat ik word bijgestaan door een vakkundige militaire griffier. Maar dan nog is het slecht dat zittingen over het algemeen worden gevuld met te veel zaken. Er is onvoldoende tijd om alles goed te lezen en om de informatie te laten landen. Ik heb een prachtig beroep, maar er wordt wel heel veel van je gevraagd. Het dendert maar door. Wij doen echt aan topsport, de griffier en ik. Het is in die zin heerlijk om samen je eigen toko te hebben, maar soms zou het fijn zijn om bij zaak 7 of 8, als er al zoveel is gezegd en gebeurd, de tijd te hebben voor bezinning met collega’s.’

*Een Nederlandse militair die zich misdraagt, staat terecht bij de militaire kamer van de rechtbank Gelderland in Arnhem. Daarbij gaat het om personen die nog militair zijn of die ten tijde van het strafbaar feit militair waren. De militaire politierechter behandelt de minder complexe misdrijven die door een militair zijn begaan. Deze enkelvoudige rechter is geen militair.