De procespartij die een procedure bij de rechter start heet ook wel: 

Eiser

• In het civiel recht is de eiser degene die een kort geding of dagvaardingsprocedure begint. De eiser wil via de rechter de andere partij dwingen om iets te doen of ergens mee te stoppen. 
• In het bestuursrecht is de eiser degene die een beroepsprocedure tegen een overheidsorganisatie begint. De rechter neemt de zaak alleen inhoudelijk in behandeling als de eiser belanghebbende is. 
• Een slachtoffer of de benadeelde partij is eiser als hij in een strafproces vraagt om een schadevergoeding van de verdachte. 

Verzoeker

De verzoeker start een procedure bij de rechter met een verzoekschrift. Hierin vraagt hij de rechter om bijvoorbeeld toestemming te krijgen voor een scheiding. Zowel het strafrecht, bestuursrecht als civiel recht kent verzoekschriftprocedures. Er is niet altijd een andere partij bij betrokken. Dit hangt af van onder meer het onderwerp van het verzoek.

Officier van justitie

Deze vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie kan besluiten een verdachte te dagvaarden voor de strafrechter.

• In het civiel recht is de gedaagde de partij tegen wie een kort geding of dagvaardingsprocedure is aangespannen. De gedaagde kan het bij de rechter aangeven als hij het niet eens is met de eis in de rechtszaak. 
• In procedures die zijn gestart met een verzoekschrift, heet de andere partij de verweerder. Dit is de belanghebbende partij die mag reageren op een ingediend verzoek aan de rechter. 
• In een procedure tegen een overheidsbeslissing (bestuursrecht) heet de betrokken overheidsorganisatie ook verweerder. 
• De verdachte is degene die verdacht wordt van het plegen van een strafbaar feit.

De rechter kan een deskundige vragen onderzoek te doen in een rechtszaak. De kennis helpt de rechter bij het nemen van een beslissing.

Tolken en vertalers moeten beëdigd zijn en zijn opgenomen in een landelijk register. Ze tolken tijdens een zitting of vertalen processtukken.

De rechter kan een getuige oproepen in een rechtszaak. De getuige legt onder ede een verklaring af over wat hij heeft waargenomen.

Een slachtoffer of nabestaande van een ernstig misdrijf heeft spreekrecht tijdens de zitting. Ook in een aantal andere gevallen kunnen slachtoffers spreekrecht hebben.