De rechtbank zet op eigen initiatief (ambtshalve) de procedure in gang om een voogd te benoemen. De situatie kan namelijk niet zo blijven als hij is. Het minderjarige kind moet een voogd toegewezen krijgen. 

Melding overlijden

Als er een ouder overlijdt die één of meerdere minderjarige kinderen nalaat, stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand de rechtbank daarvan op de hoogte.

Onderzoek gezag

De rechtbank controleert het gezagsregister om vast te stellen of het kind nog onder gezag staat van een andere ouder. Zo niet, dan onderzoekt de rechtbank:

• of er een voogd is aangewezen
• of er nog een andere ouder is, zonder gezag

Oplossing zoeken

Is er niemand die het juridisch gezag heeft over het kind? De rechtbank vraagt dan aan de Raad voor de Kinderbescherming (kinderbescherming.nl) om onderzoek te doen.

De Raad voor de Kinderbescherming neemt contact op met direct betrokkenen (ooms, tantes, grootouders) om de situatie te bespreken.

In overleg met de familie stelt de Raad voor de Kinderbescherming voor wie als voogd kan worden benoemd. Dit hoeft niet altijd een natuurlijke persoon te zijn maar kan ook een rechtspersoon (voogdijinstelling) zijn.

Aanvaarden

Iemand is niet verplicht de benoeming als voogd te aanvaarden. Als de voogd bereid is de benoeming te aanvaarden, legt hij hiervoor een bereidverklaring af bij de griffie van de rechtbank. De voogdij begint op het moment dat de voogd de voogdijverklaring heeft afgelegd.

Weigeren

Als de voogd de benoeming weigert, kan de rechter alle betrokkenen oproepen voor een zitting. Zie stap 2.

Oproep zitting

De rechtbank roept alle betrokkenen op voor een zitting over de voogdij. In de meeste gevallen zijn dat:

• de familie(s) van de minderjarigen
• de aangewezen voogd of voogden, volgens het testament van de overleden ouder(s) en/of volgens het gezagsregister
• eventueel: een niet-juridisch ouder (partner van de overleden ouder met gezag)
• eventueel: de andere ouder, zonder gezag

De betrokkenen ontvangen een schriftelijke oproep voor een zitting. In de oproep staat waar (locatie) en wanneer (datum) de zitting over de voogdij plaatsvindt. 

Zitting

Tijdens de zitting stelt de rechter vragen aan familieleden en andere betrokkenen. De rechter vraagt ook advies aan de Raad voor de Kinderbescherming.

• Kindgesprek
• Brochure kindgesprek (pdf, 236,8 KB)

Er zijn verschillende mogelijkheden. De rechter wijst het gezag toe aan een:

Voogd

De rechter wijst de voogd aan die het meest in aanmerking komt. De rechter beslist wie het meest in aanmerking komt op basis van de informatie uit de zitting, het kindgesprek en eventueel het advies van de Raad voor de Kinderbescherming. Daarbij staat het belang van het kind voorop.  

Andere ouder (zonder gezag)

Komt een niet-juridische ouder in aanmerking om voogd te zijn, maar is er ook nog een andere ouder zonder gezag? Dan wijst de rechter het gezag toe aan die andere ouder als dat in het belang is van het kind. De ouder zonder gezag moet dan het gezag aanvragen.

Voogdijinstelling

Komt niemand in aanmerking voor de voogdij, dan krijgt een voogdijinstelling het gezag over de minderjarige. Die instelling zoekt een pleeggezin of helpt het kind om zelfstandig te gaan wonen.