Als u financieel voordeel heeft behaald uit een strafbaar feit, kan het Openbaar Ministerie (OM) bij de rechtbank een vordering indienen tot ontneming van dit zogenoemde wederrechtelijk verkregen voordeel. Het OM moet bewijzen dat u wederrechtelijk verkregen voordeel heeft gehad uit een strafbaar feit:

• waarvoor u zelf bent veroordeeld
• waarvan aannemelijk is dat u het gepleegd heeft
• dat een ander gepleegd heeft, maar waarvan u voordeel heeft gehad (bijvoorbeeld bij een criminele organisatie)
  

Eenvoudige vordering

Als het gaat om een vrij eenvoudige vordering, kan deze tegelijkertijd met de strafzaak behandeld worden. Het is dan nog wel een aparte beslissing.

Gecompliceerde vordering

Als het om een meer gecompliceerde vordering gaat, waarvoor nog meer onderzoek moet plaatsvinden, zal de vordering pas later behandeld worden.

Schade of nadeel aan een ander

Soms gaat het om voordeel uit een strafbaar feit waardoor aan een ander schade of nadeel is toegebracht. Die ander kan als benadeelde of slachtoffer die schade op u verhalen. Dat kan in het strafproces of in een afzonderlijke procedure bij de civiele rechter.

Bij het bepalen van de grootte van het te ontnemen voordeel kan de rechter rekening houden met de schade die u aan benadeelden of slachtoffers heeft vergoed. Die bedragen kunnen dan op het te ontnemen voordeel in mindering komen.

Als het om een ingewikkelde vordering gaat, wordt tijdens de eerste zitting meestal bepaald dat er eerst schriftelijke rondes zullen zijn. De officier van justitie en u krijgen telkens een aantal weken de tijd om op elkaar te reageren.

Schriftelijke rondes

In de eerste ronde stuurt de officier zijn ontnemingsrapportage en de vordering. In de rapportage staat alle informatie over het onderzoek naar het wederrechtelijk verkregen voordeel. De advocaat en de verdachte kunnen hierop reageren. Daarna volgt een tweede schriftelijke ronde, waarin officier van justitie en de verdachte of de advocaat op elkaar kunnen reageren.

Schikking

Het is mogelijk dat het OM en u tot een schikking komen na de schriftelijke rondes. Dan zal er geen volgende zitting zijn. Totdat het onderzoek tijdens de zitting is gesloten mag er nog geschikt worden.

Tweede oproep

Als u en het OM niet tot een schikking komen, ontvangt u na de schriftelijke rondes een oproep voor de volgende zitting. In de oproep staat waar en wanneer de vordering door de rechter inhoudelijk wordt behandeld.

Aanwezigen zitting

U bent niet verplicht om naar de zitting te komen. Komt u wel, dan kunt u de vragen van de rechter beantwoorden en krijgt u de gelegenheid om een mondelinge toelichting te geven. Komt u niet, dan kunt u de verdediging aan uw advocaat overlaten. Hiervoor moet u uw advocaat machtigen.

Verstek

Als u niet verschijnt, niet reageert op de dagvaarding en ook niet uw advocaat machtigt, kan de rechter uw zaak bij verstek (buiten uw aanwezigheid) behandelen. U kunt wel een brief schrijven om uw mening aan de rechter te laten weten. De rechter kan u alsnog verplichten om te verschijnen.

Getuigen

Eventuele getuigen staan in de oproep genoemd. Vaak worden getuigen al voor de zitting gehoord door de rechter-commissaris. Ze hoeven dan niet op de zitting te getuigen. De namen van getuigen die wel op de zitting aanwezig zijn, worden aan het begin van de zitting genoemd. In bepaalde gevallen kunnen ook meegebrachte getuigen gehoord worden.
Meer over getuigen

Deskundigen

De rechter-commissaris kan deskundigen al voor de zitting horen, maar meestal wil de rechter zelf nog vragen stellen. Een deskundige zal dan alsnog op de zitting verschijnen om aanvullende vragen te beantwoorden.
In bepaalde gevallen kunnen ook meegebrachte deskundigen gehoord worden.
Meer over deskundigen

Tolk

Als u niet goed Nederlands spreekt of begrijpt of als u doof of slechthorend bent, kan er door de officier van justitie of de rechter een tolk geregeld worden die u kosteloos bijstaat. U of uw advocaat moet dit bij voorkeur ruim voor de zittingsdatum aangeven.

Openbaar

De zitting is in principe openbaar. U mag bijvoorbeeld familieleden of vrienden meenemen. Het kan zijn dat er pers aanwezig is.

Leeftijdsbeperking

Iedereen ouder dan 12 jaar mag openbare zittingen van de strafrechter bijwonen. De voorzitter van de rechtbank kan aan iemand tot 18 jaar de toegang weigeren als hij het ongepast vindt dat deze de zaak bijwoont.

Achter gesloten deuren

Soms vindt de zitting achter gesloten deuren plaats. Dan hebben anderen geen toegang tot de zitting. Dit heeft meestal te maken met kwetsbaarheid en privacy. Bijvoorbeeld als u als verdachte minderjarig bent. De uitspraak is altijd in het openbaar, ook als de behandeling plaatsvond achter gesloten deuren.

Inhoudelijke behandeling

Tijdens de zitting moet de rechter 2 dingen bepalen:

1. Schatten hoe groot uw wederrechtelijk verkregen voordeel is, dus hoeveel financieel voordeel u heeft gehad van het plegen van het strafbare feit. De rechter mag dit schatten op basis van wettige bewijsmiddelen.
2. Vaststellen hoe groot uw betalingsverplichting wordt, dus hoeveel u moet gaan betalen. Daarbij kan de rechter rekening houden met bijzondere omstandigheden.

Hoe wordt het voordeel berekend?

Uw eigen verklaringen over uw verdiensten uit strafbare feiten kunnen van belang zijn, maar u bent niet verplicht daarin inzicht te geven. Daarnaast kan de officier van justitie zelf een berekening maken. Daar zijn 2 manieren voor.

Transactieresultaat

De officier van justitie berekent hoeveel bepaalde misdrijven u (moeten) hebben opgeleverd, bijvoorbeeld de opbrengst van een hennepoogst.

Vermogensvergelijking

Hierbij kijkt de officier van justitie of uw uitgaven en bezittingen passen bij het legale inkomen zoals dat ook bij de Belastingdienst bekend is. De uitgaven en bezittingen die daaruit niet kunnen zijn betaald, komen dan wellicht uit het voordeel dat met strafbare feiten is verdiend. Dat bedrag kan dan als verkregen voordeel worden aangemerkt.

Verloop zitting

De inhoudelijke behandeling verloopt als volgt:

1. De bode roept uw naam en zaak, iedereen neemt plaats in de zittingszaal.
2. De rechter controleert de persoonsgegevens en geeft een korte uitleg over uw rechten tijdens de zitting, zoals het recht om niet te antwoorden op vragen die worden gesteld.
3. De officier van justitie leest de vordering voor.
4. Onderzoek door de rechter (vragen aan u als verdachte, horen van getuigen/deskundigen en behandelen van de stukken).
5. Behandeling van de persoonlijke omstandigheden van u als verdachte.
6. De officier van justitie geeft zijn standpunt over uw zaak (requisitoir) en zegt welk bedrag hij vordert.
7. Daarna houdt uw advocaat of u zelf een pleidooi. Dit is uw verdediging.
8. De officier van justitie mag ingaan op het pleidooi.
9. U of uw advocaat mag reageren op wat de officier heeft gezegd. U mag als verdachte zelf geen vragen stellen aan de officier van justitie. Wel mag u het aangeven als iets niet duidelijk is.
10. Als verdachte krijgt u het laatste woord.
11. Na het laatste woord sluit de rechter het onderzoek af. De rechter geeft aan wanneer de uitspraak zal worden gedaan.

Zie ook:

In de rechtszaal

Bent u het niet eens met de beslissing van de rechtbank? U kunt hiertegen hoger beroep instellen bij het gerechtshof. De officier van justitie kan ook in hoger beroep gaan.

Het hoger beroep moet in principe binnen 2 weken nadat de uitspraak is gedaan, worden ingediend bij de griffie van de rechtbank. Bent u te laat met het instellen van hoger beroep dan kan het zijn dat het gerechtshof uw zaak in hoger beroep niet in behandeling neemt.

Hoger beroep strafzaak