Bent u de biologische moeder? Dan krijgt u automatisch het ouderlijk gezag. 

• Eenhoofdig. U krijgt in uw eentje het gezag als u niet getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft
  
• Gezamenlijk. Als u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft:
  
• met uw mannelijke partner altijd
  
• met uw vrouwelijke partner als de donor onbekend is volgens de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting
  
• met uw vrouwelijke partner als de donor bekend is en deze het kind niet erkent
• Gezamenlijk. Als u niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap heeft: 
  
• met de erkenner van het kind, als deze het kind op of na 1 januari 2023 heeft erkend en er geen sprake is van een uitzonderingssituatie.
  

U krijgt geen gezag als u:

• Bent u de biologische moeder en 16 of 17 jaar? Dan vraagt u een meerderjarigheidsverklaring aan om gezag over uw kind te krijgen. Hiervoor moet u een advocaat inschakelen.
  
• Bent u de biologische moeder en jonger dan 16 jaar? Dan krijgt het kind een voogd totdat u 18 jaar oud bent. Een voogd is een niet-ouder met gezag.

• Bent u getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap met de moeder op het moment van de geboorte? Dan krijgt u automatisch het gezamenlijk gezag. Voor duomoeders (rijksoverheid.nl) geldt dit alleen als de donor onbekend is volgens de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting en daarvan een verklaring is overgelegd bij de geboorteaangifte.
• Trouwt u of sluit u een geregistreerd partnerschap met de moeder ná de geboorte? Dan krijgt u automatisch het gezamenlijk gezag. Voorwaarde is wel dat u als vader of duomoeder het kind heeft erkend.
  
• Bent u als niet-ouder getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap met de moeder op het moment van de geboorte? Dan krijgt u alleen gezamenlijk gezag als er geen andere ouder is (rijksoverheid.nl)
• Bent u niet getrouwd of heeft u geen geregistreerd partnerschap met de moeder op het moment van de geboorte? En heeft u het (ongeboren) kind erkend voor 1 januari 2023? Dan vraagt u samen met de moeder gezamenlijk gezag aan met een formulier, zonder advocaat.
• Bent u niet getrouwd of heeft u geen geregistreerd partnerschap met de moeder op het moment van de geboorte? En heeft u het (ongeboren) kind erkend na 1 januari 2023? Dan deelt u automatisch het ouderlijk gezag met de moeder, tenzij de uitzonderingen van toepassing zijn.
  

Met ‘ouders’ worden de juridische ouders bedoeld. Dit hoeven niet de biologische ouders van een kind te zijn.

Volgens de wet is de moeder van het kind:

• de vrouw uit wie het kind geboren is 
• de vrouw die het kind heeft geadopteerd 
• de vrouw die het kind heeft erkend
• de vrouw van wie het ouderschap door de rechter is vastgesteld

Als het kind verwekt is door kunstmatige bevruchting door een onbekende donor (volgens de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting) is de vrouw met wie de biologische moeder op het moment van de geboorte getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft ook de moeder van het kind.

Volgens de wet is de vader van het kind: 

Bij ouderlijk gezag hebben de ouders of heeft 1 ouder het gezag. Bij voogdij heeft iemand anders dan de ouder of een instelling het gezag. 

U kunt het gezag hebben over een kind als u 18 jaar of ouder bent, behalve:

• als u onder curatele staat
• als u een geestelijke stoornis heeft waardoor u het gezag niet kunt uitoefenen.
  

Na een scheiding houdt u het gezamenlijk gezag. Wilt u dit niet? Dan vraagt u eenhoofdig gezag aan via een procedure Verzoek gezag. De rechter wijst eenhoofdig gezag alleen toe als het echt niet anders kan.

In een procedure Verzoek gezag:

• is een advocaat verplicht
  
• bepaalt de rechter voor elk kind afzonderlijk welke ouder het eenhoofdig gezag krijgt
  
• kijkt de rechter altijd naar het belang van het kind
  
• vraagt de rechter bij een kind ouder dan 12 jaar naar zijn of haar mening
  

• Bij gezamenlijk gezag: de overlevende ouder krijgt het gezag
  
• Bij eenhoofdig gezag: de andere ouder krijgt het gezag of een ander (bijvoorbeeld de grootouders of een nieuwe partner). De rechter bepaalt dit.
• Als beide ouders overlijden, dan bepaalt de rechter wie de voogd (niet-ouder met gezag) van het kind wordt. U kunt in uw testament of in het Gezagsregister iemand aanwijzen.

Het gezag eindigt als het kind 18 jaar wordt. U moet dan nog wel het kind onderhouden tot het 21 jaar is.

Soms beëindigt de rechter het gezag op verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming. Dit kan gebeuren als de rechter oordeelt dat u niet in staat bent de verantwoordelijkheid voor het verzorgen en opvoeden van uw kind te dragen. Een advocaat neemt dan contact met u op, dit is gratis.

• Wanneer eindigt mijn gezag over een kind? (rijksoverheid.nl)
  
• Pilot kosteloze rechtsbijstand voor ouders die te maken krijgen met een gezagsbeëindigende maatregel (rijksoverheid.nl)
  

Heeft u samen met de andere ouder het gezag over uw kind? En verschilt u van mening over een belangrijke beslissing die u samen over uw kind moet nemen (gezagsbeslissing)? Bijvoorbeeld over een verhuizing van het kind met één van de ouders, de zorgregeling na een scheiding of de keuze van de school? Als u er samen niet uit komt, kunt u de rechter om een beslissing vragen.

• Procedure over meningsverschil tussen ouders met gezamenlijk gezag (geschillenregeling)