De persoon die de aanvraag voor bewind indient is de verzoeker. De persoon voor wie de beschermingsmaatregel bewind is bedoeld, is de betrokkene. De volgende personen of instellingen mogen een aanvraag tot bewind indienen:

• de betrokkene zelf
• echtgenoot of andere partner
• familieleden tot in de 4e graad; dit zijn ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, ooms, tantes, neven en nichten
• degene die het gezag uitoefent; bijvoorbeeld de voogd, als de betrokkene nog minderjarig is of de stiefouder
• de curator als er een curatele loopt of de mentor als er een mentorschap voor betrokkene is ingesteld
• de instelling die de betrokkene verzorgt of begeleidt
• de officier van justitie
• het college van burgemeester en wethouders van de woonplaats van de betrokkene als bewind wegens verkwisting of problematische schulden wordt aangevraagd

Als de betrokkene geen burgerservicenummer heeft, kan de rechtbank met de geboortedatum van de betrokkene het verzoek om bewindvoering in behandeling nemen.

De term familiair is spreektaal, deze term komt niet in de wet voor. Familiair betekent dat de bewindvoerder een bekende van de betrokkene is. Een familiair bewindvoerder moet aan een aantal voorwaarden voldoen. De persoon of rechtspersoon (zoals een stichting) moet handelingsbekwaam zijn en mag niet:

• een direct betrokken of behandelend hulpverlener zijn
• behoren tot de leiding of het personeel van de instelling die de betrokkene verzorgt of begeleidt
• organisatorisch verbonden zijn met de zorginstelling
• zelf onder curatele, bewind of mentorschap staan
• in staat van faillissement verkeren
• onder de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (Wsnp) vallen
• de Wsnp-bewindvoerder van de betrokkene zijn

Professionele bewindvoerders moeten aan wettelijke kwaliteitseisen voldoen.

De verzoeker start de procedure door een aanvraagformulier met bijlagen te sturen naar de rechtbank (sector kanton) in het gebied waar de betrokkene woont.

Vraagt u bewind voor uzelf aan, dan bent u zowel verzoeker als betrokkene. Dit kunt u in het formulier aangeven. Onderstaande uitleg is geschreven voor de verzoeker. Daar waar staat ‘betrokkene’, kunt u dan ‘uzelf’ lezen.

Aanvraag bewind

Met het formulier Verzoek tot onderbewindstelling (pdf, 751,5 KB) vraagt u bewind aan en meldt u de reden. Lees de toelichting (pdf, 190,6 KB) voor het invullen.

Bewind is ter bescherming van de financiële belangen van de betrokkene. Geef aan of alle goederen van de betrokkene onder het bewind moeten vallen of alleen bepaalde goederen, bijvoorbeeld alleen een woning. Voeg, indien mogelijk, bewijsstukken toe die de reden voor bewind aantonen. Als u een (zorg)instelling bent, geeft u aan waarom de familie het verzoek niet indient. Het aanvraagformulier voor bewind moet u volledig invullen; verwijzing naar bijlagen is onvoldoende.

Wilt u naast bewind ook mentorschap aanvragen, dan kunt u dit in het formulier aangeven. Mentorschap vraagt u aan als u wenst dat ook de niet-financiële belangen van de betrokkene worden beschermd.

Huisbezoek

Is het voor de betrokkene niet mogelijk om naar de zitting te komen, dan kan de kantonrechter hem thuis of in de instelling horen. Geef dit aan op het aanvraagformulier of neem hierover contact op met de griffie. Leg daarbij wel uit waarom de betrokkene niet kan komen.

Bijlage verklaring arts/behandelaar

Bij bewind wegens een lichamelijke of geestelijke toestand is het handig als u een verklaring van een arts of behandelaar over de medische en psychische conditie van de betrokkene kunt bijvoegen. Een indicatiebesluit van het Centrum Indicatiestelling Zorg of een verklaring van een verslavingskliniek kunt u eventueel ook bijvoegen. Heeft u zo’n verklaring niet, dan kunt u het verzoek toch indienen. Bij bewind wegens verkwisting of problematische schulden is het handig als u een (voorlopige) schuldenlijst kunt bijvoegen.

Bijlage bereidverklaring

Op het aanvraagformulier voor bewind geeft u aan wie u voorstelt als bewindvoerder. In het algemeen volgt de kantonrechter de voorkeur van de betrokkene. De voorgestelde bewindvoerder vult ook een verklaring in dat hij bereid is de taak te vervullen. U voegt deze ondertekende bereidverklaring (pdf, 930,1 KB) bij het aanvraagformulier voor bewind.

Bijlage akkoordverklaring

Op het aanvraagformulier geeft u aan of er en wie de belanghebbende familieleden zijn:

• partner en meerderjarige kinderen of, als die er niet zijn
• ouders of, als die er niet zijn
• meerderjarige broers en zussen

Als zij het eens zijn met de aanvraag, vraagt u hen een akkoordverklaring (pdf, 622,2 KB) te tekenen. Hierdoor stemmen zij in met de maatregel en met de voorgestelde bewindvoerder. Zij hoeven dan niet naar de zitting te komen. Als zij het niet eens zijn, kunnen zij hun reactie mondeling geven tijdens de zitting of schriftelijk voor de zitting.

Formulier en bijlagen opsturen

U stuurt het ingevulde aanvraagformulier voor bewind of afwezigheidsbewind en de bijlagen naar de rechtbank (sector kanton) in het gebied waar degene woont voor wie de maatregel is bedoeld. U kunt de stukken ook afgeven bij de centrale balie van deze rechtbank.

De griffie van de rechtbank stuurt een uitnodiging voor de zitting aan de:

• verzoeker
• betrokkene
• voorgestelde bewindvoerder
• belanghebbenden (tenzij de betrokkene heeft vermeld dat hij niet wil dat de belanghebbenden worden uitgenodigd)

Het kan ook zijn dat de rechtbank de getuigen uitnodigt die op het aanvraagformulier staan vermeld. In de uitnodiging staan de datum en locatie van de zitting.

Andere datum

Heeft u een uitnodiging ontvangen en bent u verhinderd, dan kunt u contact opnemen met de griffie. Wanneer de verzoeker en/of de betrokkene - zonder een reden door te geven - niet bij de zitting aanwezig is, dan kan de rechter het verzoek afwijzen.

Wilt u op het verzoek reageren? U kunt uw mening schriftelijk geven, maar dat hoeft niet. U kunt uw reactie ook mondeling geven tijdens de zitting.

Schriftelijk reageren

U kunt bijvoorbeeld een akkoordverklaring invullen en ondertekenen. Geeft u liever per brief uw mening dan moet in de brief staan:

• uw naam, adres en de datum van ondertekening
• het nummer dat in de uitnodiging voor de zitting staat
• uw reactie op het verzoekschrift, met argumenten

Reactie opsturen

Stuur uw ondertekende schriftelijke reactie of akkoordverklaring - met eventuele bijlagen ter ondersteuning van uw verhaal - naar de rechter. Het adres staat vermeld in de uitnodiging voor de zitting. U kunt de stukken ook afgeven bij de centrale balie van de rechtbank.

Tijdens de zitting vraagt de kantonrechter aan de verzoeker, de betrokkene, de voorgestelde bewindvoerder en aanwezige belanghebbenden om hun mening over het verzoek. De rechter stelt ook andere vragen, bijvoorbeeld over de reden voor het verzoek.

Aanwezigen zitting

De zitting is niet openbaar. Alleen de verzoeker, de betrokkene, de voorgestelde bewindvoerder en de belanghebbenden die een uitnodiging voor de zitting hebben ontvangen mogen bij de zitting aanwezig zijn. De betrokkene kan aan de rechter vragen of anderen aanwezig mogen zijn, bijvoorbeeld de persoonlijk begeleider van de instelling.

De kantonrechter beoordeelt of de aangevraagde beschermingsmaatregel noodzakelijk is. Hij kan het verzoek toewijzen of afwijzen.

Beschikking

De uitspraak heet een beschikking. Bij de benoeming van een bewindvoerder volgt de kantonrechter over het algemeen de voorkeur van de betrokkene. Wijkt hij daarvan af, dan vermeldt hij de reden in de beschikking. De verzoeker, de betrokkene, de voorgestelde bewindvoerder en belanghebbende(n) krijgen de beschikking zo snel mogelijk na de zitting toegestuurd.

Toewijzing bewind

Als de kantonrechter de aanvraag toewijst, gaat het bewind in op de dag na verzending van de uitspraak. Vanaf dat moment mag de betrokkene niet meer zelf beslissen over zijn financiën en de onder bewind gestelde goederen.

De rechter stelt de goederen van de betrokkene, of een deel daarvan, onder bewind (bijvoorbeeld geld, loon, auto, huis). Hij benoemt een bewindvoerder die de financiële zaken van de betrokkene regelt en zijn goederen beheert.

Tijdelijke maatregel

De kantonrechter kan beslissen dat bewind slechts voor een bepaalde periode geldt. De bewindvoerder, de betrokkene en iedereen die een aanvraag voor bewind kan indienen, kan ook verlenging van de opgelegde periode vragen.

Beloning

Als de bewindvoerder een vergoeding vraagt voor zijn werkzaamheden, dan stelt de kantonrechter deze vergoeding vast op basis van de wettelijke regeling (Overheid.nl).

Publicatie bewind

De bewindvoerder zorgt voor een aantekening van het bewind in de openbare registers zoals het kadaster en het handelsregister. De griffie van de rechtbank zorgt voor publicatie van de beschikking in het openbare Centraal Curatele- en bewindregister als:

• het bewind is uitgesproken op grond van verkwisting of problematische schulden
• de kantonrechter dit beslist bij bewind op grond van een geestelijke of lichamelijke toestand

Publicatie biedt bescherming tegen het aangaan van ongewenste overeenkomsten, zowel aan betrokkene als aan een contractspartij. Want door de publicatie weet een contractspartij (of kan hij weten) dat bewind is uitgesproken over de goederen van betrokkene. Als de contractspartij voor het sluiten van de overeenkomst niet de toestemming van de bewindvoerder vraagt , dan kan de bewindvoerder zeggen dat betrokkene het contract niet nakomt.

Niet eens met de uitspraak

Als u het niet eens bent met de uitspraak van de rechter en u bent verzoeker, betrokkene of belanghebbende, dan kunt u in hoger beroep gaan.

Hoger beroep

In hoger beroep legt u de zaak voor een nieuwe behandeling voor aan het gerechtshof. Dit moet u binnen 3 maanden na de uitspraak doen. Een advocaat moet het hoger beroep instellen.

Cassatie

Bent u het daarna niet eens met de uitspraak van het gerechtshof, dan kunt u binnen 3 maanden in cassatie. Een cassatieberoep is een verzoek aan de Hoge Raad der Nederlanden om een eerdere uitspraak van een gerechtshof te vernietigen. Ook hiervoor heeft u een advocaat nodig.